5 Galicyjski Pułk Ochotniczy SS (policyjny) - niemiecki pułk policyjny SS, utworzony z ukraińskich ochotników zgłaszających się do później utworzonej 14 Dywizji Grenadierów SS, oraz niemieckiej kadry dowódczej w maju 1943 r.

Z ochotników utworzono pułki policji SS o numerach 4, 5, 6, 7, 8. Dopiero później z następnych ochotników rozpoczęto formowanie 14 Dywizji Grenadierów SS.

Pułk od początku szkolony był w Niemczech. Liczył początkowo 1374 żołnierzy, był dowodzony przez Obersturmbannführera Franza Lechthalera.

Od 20 lutego do 22 czerwca 1944 pułk był rozlokowany wzdłuż Bugu z zadaniem budowy linii obronnej. Sztab pułku i 1 batalion stacjonowały w Chełmie, 2 batalion w Hrubieszowie, a 3 batalion w Białej Podlaskiej. W marcu i kwietniu pułk brał udział w walkach z polską i sowiecką partyzantką. Dopuścił się tam zbrodni wojennych m.in. w Smoligowie. Po nawiązaniu kontaktów z oddziałami Ukraińskiej Powstańczej Armii, walczącymi na Lubelszczyźnie, jeden z pododdziałów pułku, przebywający w rejonie Chełma, zdezerterował do UPA.

Pułk stoczył co najmniej dwa starcia z oddziałami UPA: 29 lutego we wsi Horbkowi koło Sokala z UPA (zginął 1 upowiec), oraz 20 marca w Łudynie koło Włodzimierza z UPA, SKW i bojówką SB, które usiłowały rozbroić oddział OUN-M. Po dwugodzinnej walce pododdział 5 pułku wycofał się, tracąc 1 zabitego i 3 rannych. Oddziały podziemia straciły 1 zabitego i 2 rannych.

22 kwietnia 1944 Heinrich Himmler wydał polecenie przekazania 4 i 5 pułku do 14 Dywizji Grenadierów SS, jednak polecenie to nie zostało wykonane przez władze policyjne.

W czerwcu 1944 pułk został rozwiązany, a reszta żołnierzy wcielona pod koniec czerwca 1944 do składu 14 Dywizji Grenadierów SS.

W Polsce obecnie toczy się śledztwo pionu śledczego Instytutu Pamięci Narodowej w sprawie zbrodni wojennej popełnionej w Hucie Pieniackiej przez funkcjonariuszy SS-Galizien i nacjonalistów ukraińskich gdzie 28 lutego 1944 zamordowano 868 Polaków. 16 kwietnia 1944 roku ukraińscy żołnierze mieli również zmasakrować Polaków w Chodaczkowie Wielkim, gdzie zginęły 862 osoby.

Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu prowadzi również śledztwa w sprawie okoliczności pacyfikacji wsi Prehoryłe i Smoligów.

Sprawcami zbrodni na ludności polskiej w wymienionych miejscach były, według dotychczas poczynionych ustaleń śledczych, 4 i 5 galicyjskie pułki policyjne SS (w niemieckiej nomenklaturze określane jako Galizische SS Freiwillige Regimenten), skierowane do walk przeciw­partyzanckich na bezpośrednim zapleczu frontu wschodniego. Były one złożone z ukraińskich ochotników do 14 Dywizji, którzy przy rekrutacji nie zostali zakwalifikowani przez Niemców do 14 Dywizji Grenadierów SS. Ilość zgłoszeń przekroczyła bowiem kilkukrotnie określone przez Niemców stany etatowe dywizji, zaś władze III Rzeszy nie zgodziły się na formowanie kolejnych złożonych z Ukraińców jednostek wojskowych. Śledztwo IPN dotyczące ustalenia sprawców zbrodni w Hucie Pieniackiej wskazuje jednakże przynależność 4 pułku do Dywizji SS-Galizien.

Po rozbiciu 14 Dywizji w bitwie pod Brodami policjanci ukraińscy z pułków policyjnych (rozbitych również w tym samym czasie na froncie wschodnim) zostali wcieleni do 14 Dywizji Grenadierów SS w ramach jej odtwarzania w obozie ćwiczebnym w Świętoszowie (Neuhammer).

Z badań Krzysztofa Jasiewicza wynika, że w trakcie akcji przeciw­partyzanckich 5 pułk policji SS w rejonie Masłomęcza na Lubelszczyźnie spalił w stodole około 100 Polaków.

Z kolei zdaniem Zbigniewa Kwietnia uczestniczył on w pacyfikacji wsi Polskowola w powiecie łukowskim oraz Pościsze, Tłuściec, Żabce i Sielczyk w powiecie bialskim.

Wg Stanisława Jastrzębskiego 5 pułk dokonał również mordów na Polakach: w Boronowie zginęło (gmina Annopol} 300 osób, w Sielczykach (gmina Sidorki) 8 osób, w Majdanie Starym (gmina Sól) 68 osób (w tym 28 kobiet i 15 dzieci), trzykrotnie pacyfikowano Pardysówkę (gmina Józefów) gdzie zamordowano 44 osoby, w Różańcu zabito (gmina Wola Różaniecka) 69 osób, w Szczecynie (gmina Gościeradów) 300 osób, w Wólce Szczeckiej wraz z policją ukraińską (gmina Kosin) zamordowano 323 osoby, w Zbędowicach (gmina Końskowola) 88 osób, w Poturzynie wraz z UPA zabito 162 Polaków.

Literatura

• Marek Jasiak - "Stanowisko i los Ukraińców w Generalnym Gubernatorstwie (bez Galicji) w latach okupacji niemieckiej", w: "Polska-Ukraina. Trudne pytania", t. 4, ISBN 83-908944-4-4