Bitwa pod Murowaną Oszmianką - największa bitwa pomiędzy wojskami AK a Lietuvos Vietine Rinktine (Litewski Korpus Lokalny) sprzymierzonym z nazistowskimi Niemcami. Bitwa miała miejsce w dniach 13–14 maja 1944 roku na terenach okupowanych ziem polskich, w pobliżu wsi Murowana Oszmianka (obecnie na terenie Białorusi). Bitwa zakończyła się zwycięstwem sił polskich.

W nocy z 13 na 14 maja 1944 zgrupowanie, wzmocnione przez 3 Brygadę "Szczerbca" stoczyło bój z oddziałami gen. Povilasa Plechavičiusa. Wspólnym zadaniem "Tura" i "Szczerbca" było rozbicie dwóch kompanii litewskich w Murowanej Oszmiance. Trzecią z kompanii litewskich, rozmieszczoną w Tołminowie miała związać, a w sprzyjającej sytuacji - rozbić - 13 Brygada "Nietoperza". Ubezpieczała 9 Brygada "Małego" oraz 12 Brygada "Cerbera".

8 Brygada "Tura", po krótkiej nawale ogniowej, uderzyła od wschodu, przełamała linię obrony i wdarła się do centralnej części miasteczka. 3 Brygada "Szczerbca", która miała uderzyć z zachodniej strony spóźniła się na akcję. Pozostałe brygady 9, 12 i 13 stały na ubezpieczeniu. W takich warunkach mjr "Jarema" dał rozkaz 12 Brygadzie wsparcia walki 8 Brygady. Wyparła plechavičiusowców z południowej części miasta biorąc do niewoli około 20 litewskich żołnierzy.

Około 23:30 na miasto z marszu uderzyła Brygada "Szczerbca", forsując zachodnią linię obrony i częścią sił nawiązała w centrum miejscowości styczność z 8 Brygadą. Jednak większość plutonów 3 Brygady stoczyło na przedpolach Murowanej Oszmianki trudną walkę. Pluton "Milimetra" napotkał bardzo silny opór i trafił pod zmasowany ostrzał. Został przykuty do ziemi nieprzyjacielskim ogniem i poniósł dotkliwe straty. odcinek zachodni, na którym nacierała 3 Brygada, posiadał dobrze zorganizowaną obronę.

Równocześnie z uderzeniem 3 Brygady do dalszego natarcia ruszyły 8 i 12 brygady. Była to już końcowa faza walki. Opór przeciwnika zmalał. Litwini złożyli broń. Nieprzyjaciel stracił 23 zabitych, do niewoli trafiło ponad 230 jeńców.

Równocześnie z 8 Brygadą akcję w Tołminowie rozpoczęła 13 Brygada "Nietoperza", która atakiem części własnych sił i wykorzystując psychologicznie odgłosy nawały ogniowej w Murowanej Oszmiance - zmusiła kompanię litewską do złożenia broni. Do niewoli wzięto ok. 120 żołnierzy.

Bibliografia

• "Pamiętnik Okręgu Wileńskiego AK", Janusz Butkiewicz "8 Brygada AK "Tura". Komisja Historyczna nr 38. Nakładem Zarządu okęgu Wileńskiego ŚZŻAK. Bydgoszcz 2008
• Jarosław Wołkonowski, Grzegorz Łukomski: Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej w latach 1939-1945. Warszawa: Adiutor, 1996. ISBN 83-86100-18-4.
• Wiktor Snastin: Inspektorat "F" : (materiały do historii) Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej. Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, 1997. ISBN 83-905279-8-7.