171
149
149
Goralenvolk

Goralenvolk – nazwa niemieckiej akcji germanizacyjnej w czasie II wojny światowej na terenie przedwojennego powiatu nowotarskiego w latach 1939-1944.

Po zajęciu przez Niemców we wrześniu 1939 Podhala przedwojenny działacz OZN-u – dr Henryk Szatkowski zaczął przy wsparciu okupanta propagować ideę jakoby górale byli pochodzenia niemieckiego – Goralenvolk – naród (lud) góralski. 29 listopada 1939 przedwojenny prezes Stronnictwa Ludowego powiatu nowotarskiego Wacław Krzeptowski zwołał zebranie przedwojennego Związku Górali, które zaakceptowało idee Goralenvolk. Należy podkreślić, że nie wszyscy działacze Związku Górali, w tym przedwojenny przewodniczący Henryk Walczak, poparli tę decyzję. Formalnie utworzono Goralenverein pod prezesurą Krzeptowskiego, jako kontynuację Związku Górali.

W czerwcu 1940 na Podhalu został przeprowadzony spis ludności, wykorzystany również do agitacji na rzecz Goralenvolku. Ocenia się, że z różnych powodów (między innymi zwolnienie krewnych z obozów jenieckich, przydziały żywności) przynależność do Goralenvolku zadeklarowało ok. 18% ludności przyjmując góralskie karty rozpoznawcze z literą „G”. Kart góralskich wydano 27 000 na ogólną liczbę 150 tys., pozostała część ludności zażądała kart polskich mimo gróźb niemieckich, że ci, którzy nie przyjmą kart góralskich, będą wywiezieni z Podhala. Należy jednak podkreślić, że nie zachowała się ewidencja wydanych kart, więc wszelkie informacje co do ilości ich wydania mają jedynie charakter szacunkowy

24 lutego 1942 został zawiązany Goralisches Komittee jako namiastka samorządu z Wacławem Krzeptowskim jako przewodniczącym. Goralisches Komittee miał szereg referatów (m.in. oświaty, wyżywienia, prawny, pracy). Utworzono struktury terenowe w Nowym Targu, Zakopanem, Poroninie, Szaflarach i innych miejscowościach Podhala. Komitet działał na podstawie regulaminu nadanego przez gubernatora Dystryktu Krakowskiego doktora Richarda Wendlera. Poza akcją wydawania góralskich kart rozpoznawczych działalność komitetu była jednak całkowicie fasadowa

Fiaskiem skończyła się też próba zorganizowania w drugiej połowie 1942 jednostki Goralischer Waffen SS Legion. Zgłosiło się około 300 osób, z których wytypowano 200 zdolnych do służby wojskowej. Do obozu szkoleniowego w Trawnikach trafiło około 200 ochotników. Popadli oni w konflikt ze stacjonującymi tam Ukraińcami. Większość zdezerterowała, a resztę wywieziono na roboty przymusowe w głąb Niemiec – do SS trafiło kilku spośród ochotników.

Od samego początku Goralenvolk był zwalczany przez ruch oporu. Duży wkład w tę akcję wniosła Konfederacja Tatrzańska, a po jej rozbiciu struktury Rocha oraz Armii Krajowej.

20 stycznia 1945 z wyroku Polskiego Państwa Podziemnego Wacław Krzeptowski został powieszony przez partyzantów z oddziału Armii Krajowej.

22 listopada 1946 przed sądem w Zakopanem zapadł wyrok na pozostałych działaczy Goralisches Komitee. Zostali oni skazani na kary więzienia od 3 do 15 lat. Część działaczy, w tym Henryk Szatkowski i Witalis Wieder, uciekając razem z Niemcami, uniknęła wymiaru sprawiedliwości.

Władze Komitetu Góralskiego

  • przewodniczący: Wacław Krzeptowski
  • zastępca: Józef Cukier
  • kierownik Biura: Stanisław Walczak
  • referent ds. kultury: Antoni Olcha-Mirek
  • sekretarz: Jerzy Bachleda-Curuś
  • siedziba: Zakopane, Bahnhofstraße (ob. ul. Kościuszki) 2