Odznaka "Za Służbę Graniczną" wzorowana na przedwojennej Odznace KOP

Korpus Ochrony Pogranicza, KOP – formacja wojskowa czasu pokoju utworzona w 1924 do ochrony wschodniej granicy II Rzeczypospolitej przed penetracją agentów i terrorystów ze wschodu; w czasie ewentualnego stanu wojny misja KOP miała dobiec końca, a niektóre z jego jednostek miały zasilić oddziały i pododdziały walczącego Wojska Polskiego.

W dniu 1 września 1939 KOP składał się z dowództwa, 1 brygady (Brygada KOP "Polesie"), 7 pułków. Łącznie liczył tylko około 20 tys. żołnierzy. Mało było kadry i żołnierzy doświadczonych, duża zaś liczba rezerwistów wywodzących się z mniejszości narodowych, głównie Ukraińców, Białorusinów i Niemców.

Po wybuchu II wojny światowej, dowództwo KOP ewakuowano z Warszawy do Pińska.

2-3 września 1939 151 kompania forteczna "Węgierska Górka" pod dowództwem kpt. Tadeusza Semika broniła fortów w Węgierskiej Górce.

W dniach 6 do 9 września ciężkie walki w rejonie Końskich - Szydłowca i Iłży toczyła 36 DP rez. zmobilizowana głównie z żołnierzy KOP Brygady Podole. W ostatniej fazie walk dywizją dowodził ppłk. Przemysław Nakoniecznikoff - Klukowski.

7-10 września miała miejsce bitwa pod Wizną, w której siłami polskimi dowodził kpt. Władysław Raginis.

Kiedy 17 września 1939 Armia Czerwona przekroczyła w sile 2 Frontów: Białoruskiego i Ukraińskiego (łącznie 750 tys. żołnierzy) granicę wschodnią RP, na jeden batalion KOP przypadał 1 korpus sowiecki. Oddziały i pododdziały KOP stoczyły wiele walk i potyczek z Armią Czerwoną. Brak amunicji i sprzętu oraz wyczerpanie żołnierzy spowodowało, że Rückemann zwolnił żołnierzy z przysięgi i rozwiązał liczące około 3 tys. żołnierzy zgrupowanie. Jednak część z nich przebiła się do Grupy Operacyjnej "Polesie" i brała udział w ostatnich walkach Wojska Polskiego.

Improwizowane Zgrupowanie KOP powstało w rejonie Kuchecka Wola – Kuchcze – Chrapin – Moroczno na podstawie rozkazu dowódcy KOP gen. Wilhelma Orlik-Rückemanna z 21 września 1939. Po ześrodkowaniu liczyło ok. 8700 żołnierzy (w tym 300 oficerów).

W dniach 29-30 września 1939 w bitwie pod Szackiem 4-tysięczna grupa KOP pod dowództwem gen. Wilhelma Orlik-Rückemanna poważnie nadwyrężyła 52 Dywizję Strzelecką Armii Czerwonej. Walki o miejscowość Szack rozpoczęły siły polskie. Wieś została ostrzelana przez artylerię, a następnie doszło do szturmu i krwawej walki na bagnety. W południe została zdobyta. Znalezione tu zaopatrzenie poprawiło sytuację wyczerpanych fizycznie i psychicznie polskich żołnierzy. Po południu zajęto przy drobnych potyczkach kilka okolicznych wsi. Pościg za niedobitkami 52 DS trwał do wieczora, ale nie powiódł się, Rosjanie zbiegli na północny wschód do Małoryty. W ciągu następnego dnia polskie oddziały zniszczyły przednie straże kolejnej dywizji, następnie ruszyły w kierunku Bugu. W walkach z bolszewikami zginęło około 350 polskich żołnierzy, a przeszło 900 zostało rannych. KOP stracił też sporo amunicji zwłaszcza artyleryjskiej i kilka ciężarówek. Straty nieprzyjaciela były jednak większe.

30 września grupa KOP podjęła dalszy marsz w kierunku Parczewa, aby tam dołączyć do Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" gen. Kleeberga. Przy próbie przekroczenia szosy Włodawa-Lublin w miejscowości Wytyczno doszło jednak do walki z oddziałami pancernymi Armii Czerwonej nacierającymi od strony Włodawy.

Ostatnie jednostki KOP uległy rozproszeniu właśnie w bitwie pod Wytycznem (1 października 1939). Po całodziennych walkach wobec przewagi wroga dowódca grupy KOP rozkazał odwrót i rozwiązał grupę. Oddziały drobnymi grupami przedostały się do lasów i rozpoczęły walkę konspiracyjną.

Wielu żołnierzy KOP zostało zamordowanych w Katyniu (m.in. kpt. Stanisław Zwojszczyk i gen. Henryk Minkiewicz) oraz w Charkowie (m.in. kpt. Rudolf Schreiber). Przegrana wojna obronna 1939 roku stała się kresem istnienia Korpusu Ochrony Pogranicza.