Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) - ukraińska nacjonalistyczna organizacja polityczno-wojskowa, dążąca do zbudowania niepodległego państwa Ukrainy na ziemiach wchodzących w skład II Rzeczypospolitej i ZSRR. W konsekwencji przyjętych założeń programowych - antypolska i antysowiecka, finansowana i wspierana przez wywiad niemiecki III Rzeszy faktycznie stała się hitlerowska agenturą w II RP.

Powstała w 1929 roku w wyniku połączenia radykalnych grup nacjonalistów. OUN powstała na I Kongresie OUN w dniach 27 stycznia - 3 lutego 1929 w Wiedniu, w wyniku połączenia trzech emigracyjnych organizacji: Ukraińskiej Wojskowej Organizacji (UWO) Związku Ukraińskiej Młodzieży Nacjonalistycznej (SUNM) Legii Ukraińskich Nacjonalistów (LUN). Przyjęto też na kongresie tezę programową o konieczności przeprowadzenia czystek etnicznych na przyszłych "ziemiach ukraińskich", w programie czytamy: "Tylko całkowite usunięcie wszystkich zajmańców z ziemi ukraińskiej stworzy możliwości dla szerokiego rozwoju Nacji Ukraińskiej w granicach własnego Państwa...." Zapis ten OUN wykonał w latach czterdziestych XX wieku, Żydów wymordował wspólnie z Niemcami a Polaków, Ukraińców (którzy nie popierali OUN) i innych, wspólnie z NKWD i UPA.

Celem OUN była walka z Polską oraz ZSRR w celu utworzenia samoistnej, zbornej Ukrainy, w granicach - od Donu aż po Małopolskę. OUN była od początku w II Rzeczypospolitej organizacją nielegalną i opowiadała się przeciwko polityce ugody polsko-ukraińskiej, reprezentowanej przez ze strony ukraińskiej przez UNDO - ukraińską partię legalnie działającą w Polsce (byli petlurowcy i umiarkowane partie galicyjskie), ze strony zaś polskiej - przez wpływową część obozu piłsudczyków z Tadeuszem Hołówką - wiceprezesem BBWR i Henrykiem Józewskim , byłym członkiem rządu URL , długoletnim (1928 - 1938 ) wojewodą wołyńskim.

Głównym celem OUN w II RP była walka z Państwem Polskim i doprowadzenie do jego upadku lub rozbioru przez Niemcy i ZSRR, szczególnie dobitnie widać to było po przejęciu władzy w OUN przez Stepana Bandere i jego frakcje OUN[B]. OUN rozpętał na terenie Polski terror, sabotaż, dywersje, dokonywał morderstw i zamachów terrorystycznych, napadów rabunkowych na banki i urzędy pocztowe, przygotowywał listy proskrypcyjne na podstawie których później Gestapo i NKWD dokonywały aresztowań polskiej inteligencji a także Żydów (profesura lwowska, krakowska, KUL itd.) a później wspólnie z UPA dokonał czystki etnicznej ludności polskiej na wschodnich terenach II RP która była też aktem ludobójstwa.

OUN od samego początku współpracowała z Niemcami (Abwehra), którzy jednak w okresie odprężenia stosunków z Polską po podpisaniu w styczniu 1934 polsko-niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy, w latach 1934 - 1938 ograniczyli kontakty z OUN do minimum. Ożywienie kontaktów nastąpiło na wiosnę 1939, w ramach przygotowań Niemiec do wojny z Polską. Po napaści Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku OUN jawnie i oficjalnie wystąpił przeciwko Polsce wspierając wojska hitlerowskie w walce z Polakami na wszystkie możliwe sposoby. Po 10 września 1939, kiedy sytuacja Wojska Polskiego stała się niekorzystna, z inicjatywy OUN, doszło do licznych ukraińskich dezercji i dywersji, na rzecz Niemców. Akcje dywersyjne OUN były tłumione przez siły Wojska Polskiego, zwłaszcza po próbie opanowania Stryja przez grupy specjalne OUN w nocy z 12 na 13 września, mającej charakter rebeli. W dniach następnych doszło do podobnych wystąpień OUN w powiatach mieszanych narodowościowo, dywersje miały miejsce m. in. w Podhorcach, Borysławiu, Truskawcu, Mraźnicy, Żukotynie, Uryczu, w okolicach Mikołajowa i Żydaczowa. Niejednokrotnie celem OUN było przejęcie władzy w poszczególnych miejscowościach przed wkroczeniem wojsk sowieckich i niemieckich. Dochodziło także do rozbrajania polskich żołnierzy, a nawet do atakowania cofających się oddziałów Wojska Polskiego i policji.

Przeciwko działaniom dywersyjnym Polacy wysłali duże siły policji oraz wojska. Stłumiono w ten sposób wystąpienia ukraińskie w Mikołajewie i Żydaczowie. Na tle walk między OUN i polskimi siłami wojskowymi dochodziło do mordowania polskiej ludności cywilnej, w licznych akcjach brali członkowie OUN oraz część miejscowej ludności, np. we wsi Koniuchy i Potutory zginęło łącznie ok. 100 Polaków, a w Kolonii Jakubowice spalono 57 zagród i zamordowano ok. 20 Polaków. We wsi Sławentyn w powiecie Podhajce zabito dalszych 85 osób. Szczególne nasilenie akcji ukraińskich akcji przeciwko Polakom miało miejsce w powiatach Brzeżany i Podhajce. Ogółem w akcjach przeciwko polskiej ludności cywilnej we wrześniu i pażdzierniku 1939 zginęło ok. 2000 Polaków w Galicji Wschodniej i około 1000 na Wołyniu. OUN robił wszystko aby osłabić siłę Wojska Polskiego które na zachodzie walczyło z przeważającymi siłami niemieckimi i musiało jeszcze dodatkowo tłumić wewnętrzną rebelie, hitlerowskiej agentury w Polsce jaką był OUN. Podobna sytuacja zaistniała po 17 września 1939 roku gdy na Polskę od wschodu napadł ZSRR, OUN wspierał akcje NKWD przeciwko Polakom równie silnie jak akcje niemieckie przeciwko Polsce.

OUN oficjalnie współpracował z III Rzeszą od 1929, czego dowodem było utworzenie hitlerowskiej, siatki dywersyjno - szpiegowskiej na terenie Polski pod egidą OUN oraz powstanie jednostek wojskowych - takich jak Legion Ukraiński, a później batalionów: SS "Nachtigall" i "Roland" czy dywizji SS Galizien odpowiedzialnych za zbrodnie ludobójstwa i wojenne, do dzisiaj nie osądzone i nie ukarane.

Po II wojnie światowej zrabowane mienie [Polakom i Żydom warte ok. 5mld dolarów] było przemycane przez OUN-UPA przez terytorium PRL i Czechosłowacji za żelazną kurtynę. Służyło później do ochraniania przestępców wojennych oraz tworzenia różnych fikcyjnych firm i wydawnictw których zadaniem było fałszowanie historii i wybielanie zbrodni OUN-UPA. Obecnie jawnie działający nacjonaliści ukraińscy żądają zmiany granicy polsko-ukraińskiej, żądają już nie tylko Przemyśla ale też Podkarpacia i Lubelszczyzny a co czeka Polaków z tych terenów? Wystarczy wspomnieć rok 1943 i wszystko jasne. Nie jasne jest zachowanie władz Polski które w imię dobrosąsiedzkich stosunków nie protestują i nie nagłaśniają prawdy historycznej o OUN.

Uchwała krajowego prowidu Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów - podjęta 22 czerwca 1990 antypolska uchwała, opisująca politykę ukraińskich nacjonalistów wobec Polski w okresie po jej wyjściu ze strefy wpływów ZSRR.

Treść "uchwały", liczącej 60 stron maszynopisu została przesłana po przetłumaczeniu przez Agencję Konsularną RP we Lwowie, pismem z dnia 20 marca 1991 do Ministerstwa Spraw Zagranicznych departament Prasy i Informacji w Warszawie, do Instytutu Historii PAN w Warszawie oraz wydrukowana dnia 12-14 kwietnia 1991 w gazecie "Polska Zbrojna", organie Ministerstwa Obrony Narodowej. Najważniejsze tezy "programu ukraińskich nacjonalistów" zawarte w "uchwale" to:

• Doprowadzić do tego, aby władze polskie jednostronnie przyznały, że względem samodzielnej Ukrainy nie wysuwają i nie będą wysuwać w przyszłości żadnych roszczeń terytorialnych.
• Narzucić stwierdzenie, że sami Polacy oddają hołd bohaterskiej UPA, prekursorce Solidarności. Polacy mają sami potępić tzw. akcję Wisła jako ludobójczą, za znęcanie się nad ukraińską ludnością. Przeznaczyć na to 15-20 tys. USD.
• Wykazywać ukraińskość Zakierzonia zgodnie z granicą nakreśloną przez OUN-UPA, podkreślając, że samostijna Ukraina nigdy z tych ziem nie zrezygnuje i w odpowiednim momencie o nie się upomni. Jeśli Polacy będą się upierać, to Ukraina względem nich bez wahania użyje siły zbrojnej.
• Nakazuje szerzenie kultu Stepana Bandery i Romana Szuchewycza - "Czuprynki" oraz metropolity Andrzeja Szeptyckiego przez upamiętnianie w miastach i wsiach pomnikami, jak i nadawaniem ich imienia szkołom, ulicom i placom.
• Podkreślać przyznanie Włodzimierzowi Mokremu nagrody im. Jana Pawła II za krzewienie przyjaźni między narodami polskim i ukraińskim. Podnosić przyznanie nagrody Ukraińcowi za artykuły zamieszczone na łamach "Tygodnika Powszechnego" oraz "Znak", a w propagandzie światowej głosić, że reprezentują one najzdrowsze siły narodu polskiego, na które tylko Europa może się orientować.
• Posługując się imieniem Ojca św. doprowadzić do przekształcenia Fundacji im. Włodzimierza Chrzciciela w Instytut Ukraiński, a z czasem do powołania na bazie instytutu Uniwersytetu Ukraińskiego w Krakowie. Przed wojną Polacy nie zezwolili na otwarcie Uniwersytetu Ukraińskiego we Lwowie, my zaś przełamiemy wszelkie opory i powołamy Uniwersytet Ukraiński w starożytnej stolicy Polski.
• Doprowadzić do zwrotu przez Kościół Polski katedry ukraińskiej w książęcym grodzie Przemyślu. Tu powinno znaleźć się biskupstwo Ukraińskiej Katolickiej Cerkwi oraz powinny osiedlić się ukraińskie zakony.
• To wszystko ma służyć osłabieniu Polski, a w przyszłości doprowadzić nawet do zupełnej dekompozycji państwa polskiego - co leży w interesie polityki Ukrainy, w której siłą awangardową jest i będzie rewolucyjna OUN. Obecna Polska nie powinna być zbyt silna, ale też nie może być zbyt słaba.