Herb Brześcia nad Bugiem

Brześć nad Bugiem – miasto wojewódzkie w II RP, po 1945 roku na mocy paktów rozbiorowych siłą wcielone do ZSRR

Miejsce w którym przenikały się kultury i wpływy polskie z ruskimi. Z tego powodu miejsce to było świadkiem wielu walk m.in. opanowania tych terenów przez króla Bolesława Chrobrego w roku 1018, w związku z jego wyprawą na Kijów. W 1038 roku gród zdobył ruski książę Jarosław Mądry.

Później Brześć odbił na krótko król Bolesław II Śmiały. Następnie ziemie, na których leży Brześć, weszły w skład księstwa turowskiego, potem włodzimierskiego.

W 1182 roku Brześć po 12 dniach oblężenia zdobył książę Kazimierz Sprawiedliwy.

W 1241 roku gród spalili Tatarzy.

Ziemie w widłach Bugu i Muchawca zajmuje Wojsiełk syn Mendoga po roku 1258 i prawdopodobnie to on buduje wieżę obronną na planie czworokąta, która została rozebrana w latach 30. XIX wieku podczas rozbudowy nowożytnej twierdzy. W 1282 roku Brześć przyłącza ponownie do Polski książę Leszek Czarny.

Ponownie do Litwy przyłącza Brześć książę litewski Giedymin około 1320 roku. W 1349 r. po dziewięciu dniach oblężenie zdobył Kazimierz Wielki, jednak na mocy traktatu z 1351 r. Brześć wrócił do Litwy, co potwierdził też traktat z 1366 r. Zabudowania otaczające wieżę były w średniowieczu zdobywane kilkakrotnie przez Krzyżaków, m.in w roku 1379. Po drugiej stronie rzeki rozbudowała się osada - później także ufortyfikowana.

Brześć, kościół katolicki z 1856r.

W 1500 roku, zamek w Brześciu wytrzymał oblężenie 15 tys. Tatarów, którzy spalili miasto. W 1563 r. w Brześciu Mikołaj Radziwiłł Czarny wydał w języku polskim Biblię brzeską. W 1569 roku na mocy decyzji króla Zygmunta Augusta powstało województwo brzeskie (brześciańskie) i Brześć stał się jego stolicą.

Miasto jest znane z zawartej tu w 1596 r. tzw. unii brzeskiej między katolikami a prawosławnymi, która przetrwała na tych terenach 300 lat.

Brześć został zdobyty podczas oblężenia Kozaków Chmielnickiego w 1648 roku. W latach 1654 i 1655 wydano konstytucje sejmowe w sprawie fortyfikacji miasta, dzięki czemu Brześć otrzymał dość nowoczesne obwarowania. W tym czasie zamek i miasto były tak silnie ufortyfikowane, że w 1655 r. wojska moskiewskie pod dowództwem Urusowa i Boratyńskiego odstąpiły od oblężenia. Jednakże podczas Potopu szwedzkiego w 1657 roku, udało się zdobyć twierdzę w Brześciu oddziałom Karola Gustawa i w maju wojskom księcia siedmiogrodzkiego Rakoczego. Kozacy Rakoczego z Wołoszy, i z Ukrainy, dowodzeni przez Ferencza Serpina, zapuszczali głęboko zagony na Wołyń i Polesie tępiąc unię brzeską i mordując bezbronnych jej obrońców; np. księcia Czartoryskiego i jego rodzinę oraz setki księży.

Zamek odbiła szlachta województwa brzeskiego pod dowództwem podczaszego litewskiego M. Radziwiłła. By wzmocnić obronność, w 1659 r. wydano następną konstytucję sejmową. Podczas odbudowy w 1660 r. zamek zdobyły wojska moskiewskie pod dowództwem Iwana Chowańskiego. Wojska polskie odbiły Brześć w 1661 r.

Po III rozbiorze Polski w 1795 r. Brześć przypadł Rosji. Na terenie zamku i miasta zbudowano twierdzę wg projektów Maleckiego, Opermana i Feldmana. Zabudowę miejską podobnie jak w Bobrujsku wyburzono, poza niektórymi budynkami murowanymi jak np. klasztorem jezuitów z 1623 r. gdzie umieszczono kancelarię i klasztorem bazylianów (Białym Pałacem) z 1629 r. gdzie umieszczono kasyno oficerskie. W Białym Pałacu właśnie w III 1918 r. podpisano pokój brzeski pomiędzy Rosją i Niemcami. Twierdza składała się z Cytadeli i trzech dział obronnych (Kobryńskiego, Wołyńskiego i Terespolskiego) połączonych czterema mostami i bramami. Umocnienie Wołyńskie powstało na miejscu średniowiecznego grodziska i klasztoru bernardynów z 1781 roku, który przebudowano na szpital.

Później Rosjanie wielokrotnie rozbudowywali twierdzę. W jednej z fos twierdzy pochowano potajemnie słynnego księdza Stanisława Brzóskę (1831-1865), który był jednym z najdłużej działających dowódców w powstaniu styczniowym.

Dworzec kolejowy w Brześciu (1915 rok)

Podczas I wojny światowej Rosjanie oddali twierdzę bez walki. Po raz pierwszy twierdzę wykorzystały wojska polskie w działaniach wojennych w dniach 14-17 września 1939 roku. Później bronili się w niej Rosjanie w 1941 roku.

W trakcie I wojny światowej Niemcy i Austro-Węgry podpisały w Brześciu dwa traktaty pokojowe - z Ukraińską Republiką Ludową i z Rosją. Po wojnie Brześć wraz z Polesiem wszedł w skład Rzeczypospolitej Polskiej i stał się w 1921 r. stolicą województwa poleskiego. Wojewodą był tu m.in. Wacław Kostek-Biernacki. W roku 1930 w twierdzy brzeskiej przetrzymywano wielu więźniów opozycyjnych (m.in. Wincenty Witos, Norbert Barlicki, Stanisław Dubois, Herman Lieberman), którzy za swoją działalność w Centrolewie stanęli przed sądem w słynnym procesie brzeskim.

Po 17 września 1939 r. miasto na mocy paktów rozbiorowych zostało siłą włączone do ZSRR. Odbyła się też słynna defilada zwycięstwa sojuszniczych armii –sowieckiej i hitlerowskiej nad pokonaną wspólnymi siłami Polską.

22.09.1939 Brześć. Kombryg Siemion Krivoshein i Generł Hainz Guderian na wspólnej defiladzie wojskowej. Stronę niemiecką reprezentował XIX Korpus Pancerny a radziecką m.in. 29 Brygada Pancerna. Miasto udeko­rowane było flagami radzieckimi i niemieckimi.

• Klasztor Bernardynek w Brześciu z XVIII w. (ruina)
• Kościół Podwyższenia Krzyża w Brześciu z 1856 r.
• Zbór protestancki
• Twierdza z XIX-XX wieku
• Cmentarz Armii Bułak-Bałachowicza
• Cmentarz katolicki
• Cmentarz Tryszyński
• Ulica Lewaniewskiego (dawna Pułaskiego)
• Zabudowa w stylu Zakopańskim
• Wielka synagoga
• Cerkiew św. Szymona (Symeona)

• Zamek w Brześciu
• Kościół Św. Barbary i klasztor Trynitarzy
• Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP i klasztor Bernardynek
• Kościół św. Krzyża i św. Anny
• Kościół Św. Jana Chrzciciela i klasztor Bernardynów
• Kościół i klasztor Brygidek
• Kościół Pana Jezusa i Św. Kazimierza i klasztor Jezuitów
• Kościół Św. Sofii i klasztor Dominikanów
• Kościół Św. Trójcy i klasztor Augustynów
• Cerkiew Św. Michała Archanioła
• Cerkiew Św. Mikołaja
• Cerkiew św. Piotra i Pawła i klasztor greckokatolicki
• Cerkiew Św. Przemienienia Pańskiego
• Cerkiew Św. Trójcy
• Monaster Narodzenia NMP
• synagoga chóralna z poł. XIX wieku

• Nina Andrycz - polska aktorka
• Menachem Begin - Premier Izraela
• Roman Klim - twórca Muzeum Wisły w Tczewie
• Nadieżda Kostiuczyk - polska badmingtonistka białoruskiego pochodzenia
• Sławój Kucharski - profesor farmacji, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
• Władysław Kufko - artysta malarz
• Jan Lebenstein - artysta malarz, grafik
• Jan Wojciech Osiecki
• Juliusz Pietrachowicz - wirtuoz puzonu
• Janusz Symonides - prawnik, dyplomata