Losy Polaków na Wołyniu i Małopolsce Wschodniej były tragiczne a wraz z nimi dzielili los księża katoliccy mordowani w okrutny sposób. Akcja przeciwko Kościołowi była zorganizowana z wielką dokładnością i rozmachem, zniszczone i okradzione kaplice, kościoły a nawet cmentarze. Są też znane przypadki udziału duchowieństwa grekokatolickiego w mordowaniu ludności polskiej lub zachęcania do mordów. Znany jest też rozkaz OUN-UPA do kuszczowych prowidników i referentów "Likwidować ślady polskości.(...) Zniszczyć wszystkie ściany kościołów i innych polskich budynków kultowych. Zniszczyć drzewa przy zabudowaniach tak aby nie pozostały nawet ślady, że tam kiedykolwiek ktoś żył..."

W czasie zorganizowanej przez OUN-UPA czystki etnicznej księży mordowano w sposób szczególnie okrutny, a świadczą o tym przykłady:

• Ojciec Ludwik Wrodarczyk z Okop (powiat sarneński), który leczył Ukraińców. 6 grudnia 1943r. został rozebrany do naga i poddany nieludzkim torturom. Kłucie bagnetami i igłami, przypiekanie zbolałych nóg rozpalonym żelazem nie odnosiło pożądanego skutku. Kapłan wciąż jeszcze żył. Dwanaście ubranych w czerwone spódnice ukraińskich dziewcząt położyło księdza na ziemi i przywiązało do leżącej kłody drzewa. Następnie z zimną krwią rozpoczęły przecinanie jego ciała piłą. Przerżniętego do połowy, dającego jeszcze znak życia postawiły na nogi i przywiązały do rosnącego drzewa, by z kolei z odległości kilkunastu metrów otworzyć do niego karabinowy ogień.
• Księdzu Stanisławowi Dobrzańskiemu (powiat lubomelski) 30 sierpnia 1943r. prawdopodobnie obcięto głowę siekierą, wraz z nim zginęło ponad 1050 osób z pośród parafian wsi Ostrówki i Wola Ostrowiecka.
• Księdza karola Barana z Korytnicy (powiat włodzimierski) w lipcu 1943r. przepiłowano piłą w drewnianym korycie.
• Księdza Mariana Bosaka z parafii Mariampol (powiat stanisławowski) 23 sierpnia 1941r. torturowano i uśmiercono, miał wybite oko, obcięte uszy, wybite zęby, złamaną rękę, nogę , połamane żebra.
• Ojcu Bartłomiejowi Czosnkowi, karmelicie z Parafii Bołoszowce (powiat rohatyński) w marcu 1944r. przed zabiciem wyrwano genitalia.
• Księdza Błażeja Czubę, proboszcza Parafii Dołha Wojniłowska(powiat doliński), 6 kwietnia 1944r. spalono żywcem na plebanii razem z 85 osobami.
• Księdzu Stanisławowi Wilkońskiemu, katechecie z parafii Podwołczyska (powiat skałecki) 23 pazdziernika 1944r. wbito w głowę gwoździe, w wyniku czego zmarł w męczarniach.
• Brat Roch Sałek z zakonu bernardynów we Fradze (powiat rohatyński) 22 lutego 1944r. został zarąbany w klasztorze siekierami.
• Siostra Anna Żarkowska, służebniczka starowiejska, która prowadziła sierociniec oraz kaplicę we wsi Hnilice Wielkie w parafii Koszlaki (powiat zbarski), 2 listopada 1944r. została uduszona sznurem razem z siostrą Heleną i zakopana w dole na podwórzu sierocińca.

Przykłady te można mnożyć. Wszystkie były wstrząsające. Co najmniej 25 księży, zakonników i zakonnic (z około 120) zginęło w kościołach, klasztorach czy kancelarii parafialnej podczas posługi duszpasterskiej, w tym podczas odprawiania mszy świętej. Wśród nich: Bolesław Szawłowski (Poryck), Jan Kotwicki (Chrynów), Stanisław Fijałkowski(Podkamień), bracia zakonni Gracjan Jóżwa, Jan Frączyk, Kryspian Rogowski(wszyscy z Podkamienia), Władysław Selwa (Tuligłowy), ojciec Kamil Gleczman i brat Cyprian Jan Lasoń - karmelici (Wiśniowiec), siostry służebniczki Helena i Anna Żarkowskie (Hnilice Wielkie), ojciec Bartłomiej Czosnek, karmelita (Bołoszowce).

Co najmniej siedemnastu księży zostało zamordowanych na plebanii lub uprowadzonych z niej, często z wiernymi. Byli to między innymi: Józef Suszczyński (Bubulińce), Karol Procyk (Bawarów) Michał Duszeńko (Helerczyn), Wiktor Szklarczyk (Sarnki Dolne), Antoni Wierzbowski (Bybło), Jan Kuszyński (Tporów), Jan Walniczek (Kociubińce), Jan Mazur (Tarnawka), Marceli Zmowa (Husaków), Franciszek Szarewicz (Stojanów).

Wiadomo, że siedemnastu kapłanów i sióstr zakonnych podzieliło los swoich parafian i zginęło w zbiorowych egzekucjach . Wśród nich: Stanisław Dobrzański (Ostrówki), Wacław Majewski(Mielnica), Stanisław Szczepankiwicz (Ihrowica), Franciszek Bętkowski (Żulin), KaroBaran (Korytnica), JanGach(Kotów), Antoni Farankowski(Podwysokie), siostry Andrzeja i Gana sercanki z Lubieszowa. Nigdy nie odnaleziono ciał 32 księży, braci, ojców i sióstr zakonnych. Nie wiemy kiedy i w jakich okolicznościach zginęli oraz gdzie są ich groby. Cudem ocaleli z rąk banderowskich oprawców, ranni i okaleczeni księża: Józef Jastrzębski (Toporów), Witold Kowalski (Kisielin), Stefan Zawadzki (Cumań), ojciec Honorat Jedliński (Noworodczyce), siostra Kryspina (Petlikowce Stare). Oprawcy ukraińscy zastawiali tez pułapki na księży wzywając ich do niby ciężko chorych, tak wciągnięto w zasadzkę księdza Bartłomieja Czosnka czy księdza Józefa Szady. Zdarzały się też sporadycznie przypadki pomocy księżom i ludności katolickiej przez duchowieństwo prawosławne i greckokatolickie. Konającego księdza Bolesława Szawłowskiego z Porycka opatrzył olejami i wyspowiadał miejscowy duchowny prawosławny. Ksiądz greckokatolicki Baka za odprawienie mszy dla wiernych wyznania rzymskokatlickiego, zapłacił życiem własnym i swojej rodziny. Księdza parafii Żabcze, Serafina Jarosiewicza, spalono żywcem w cerkwi greckokatolickiej za to że potępił zbrodnie UPA również Archireja Aleksieja z Krzemieńca zamordowano razem z trzema innymi duchownymi za jego sprzeciw wobec mordów OUN-UPA. Widać więc wyraźnie że zbrodniarze z OUN-UPA nie oszczędzali nawet "swoich" mordując ich w okrutny sposób za to tylko że stanęli w obronie braci w Chrystusie.

Mordy UPA na Wołyniu-tragiczne losy Polskich Duchownych.