Garnizon Dwór AK – struktura terytorialna i bojowa Okręgu Wilno AK swym zasięgiem obejmująca miasto Wilno.
Dowództwo
komendant garnizonu:
- kpt. Aleksander Wasilewski - do marca 1940
- kpt Karol Zieliński "Czarew" - 1940
- mjr Leon Koplewski "Skarbek", "Bezmian" - 1944
szef sztabu komendy miasta:
- ppor. Antoni Burzyński - do listopada 1940
- kpt. Dąbrowski "Kryś" - 1944
kwatermistrz:
- por Julian Pietraszewski "Julian" - 1940
- por. Kazimierz Pietraszkiewicz "Konrad" - 1944
Organizacja garnizonu
Konspiracyjny garnizon miasta Wilna podzielony był na dzielnice, a te z kolei na trzy rejony każda. Dzielnica konspiracyjna miała przygotować w konspiracji batalion strzelecki, złożony z trzech kompanii wystawianych przez rejony.
W skład "Dworu" początkowo wchodziły cztery dzielnice : Śródmieście z Antokolem i Zarzeczem, Kalwaryjska, Zwierzyniec i Zakręt, Nowy Świat.
Wiosną 1940 zreorganizowano garnizon. Posiadał on wtedy następujący podział i obsadę etatową:
- Dzielnica A - Śródmieście
- Dzielnica B – Kalwaryjska – mjr Tadeusz Topór-Wąsowski
- Dzielnica C – Zwierzyniec i Zakręt – ppor. Klott
- Dzielnica D – Antokol i Zarzecze mjr Władysław Zarzycki "Rojan"
- Dzielnica E – Nowy Świat i Wilcza Łapa
W styczniu 1943 zlikwidowano podział okręgu na "Dwór" i "Pole". Od tej pory okręg dzielił się na garnizon miasta Wilno i Inspektoraty
W 1944 podział garnizonu wyglądał następująco
- Dzielnica "A" - obszar na prawym brzegu Wilii, zamieszkiwany przez rodziny wojskowe, zgrupowane wokół licznych tam koszar. Dowódca: mjr Bolesław Zagórny "kapitan Jan" (1944)
- dzielnica "B" - obejmowała Zwierzyniec. Granica biegła między ul. Zakretową, Małą Pohulanką, Skopówką, Wielką, Ostrobramską (do toru kolejowego), a z drugiej strony Wilią i Wilejką Dowódca: mjr Władysław Zarzycki "Rojan"
- Dzielnica "C" - obejmowała tereny między prawym brzegiem Wilejki i lewym brzegiem Wilii - Antokol, Zarzecze i Belmont. Dowódca:kpt. Topór-Wąsowski "Nowicki" (1944)
- Dzielnica "D" - obszar na południe od dzielnicy "B". Jej granica przebiegała ul. Dolną do Zakretowej, Małej Pohulanki, Poznańskiej i Skopówki do ul. Wielkiej, dalej na zachód od ul. Wielkiej i Ostrobramskiej do toru kolejowego i wzdłuż toru do Kolonii Wileńskiej. Południową granicę stanowiły tereny kolejowe. Dowódca: kpt. Józef Grzesiak "Czarny", "Kmita"
- Dzielnica "E" - obszar na południe od terenów kolejowych do lotniska na Porubanku włącznie. Dowódca: kpt. Aleksander Tomaszewski "Al"
Bibliografia
- Roman Korab-Żebryk: Operacja wileńska AK. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985. ISBN 83-01-04946-4.
- Longin Tomaszewski: Kronika Wileńska 1939-1941 : z dziejów Polskiego Państwa Podziemnego. Warszawa: Pomost, 1990.