Stanisław Józef Bronisław Kasznica, ps. Stanisław Wąsacz, Wąsowski, Przepona, Służa, Maszkowski, Borowski, Stanisław Piotrowski (ur. 25 lipca 1908 we Lwowie, zm. 12 maja 1948 w Warszawie) – polski dowódca wojskowy, podporucznik Wojska Polskiego, podpułkownik i ostatni Komendant Główny Narodowych Sił Zbrojnych, bohater narodowy, wielki Polak i Patriota.

Kawaler orderu Virtuti Militari V klasy i Krzyża Walecznych (dwukrotnie).

Był synem Stanisława Wincentego Antoniego Kasznicy, profesora i dwukrotnie rektora Uniwersytetu Poznańskiego i Amelii z Malawskich, córki Gustawa, wysokiego urzędnika. Był potomkiem posła Antoniego Trębickiego. Z kolei jego dziadek, Józef, ur. 1834, był profesorem prawa encyklopedycznego i kanonicznego w Szkole Głównej w Warszawie, na UW i Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Ojciec, Stanisław był oprócz wykładowcy prawa także senatorem II RP. Wcześniej był przez władze carskie więziony na Pawiaku i w Cytadeli Warszawskiej, przez władze austriackie w Zamarstynowie oraz w 1939 przez Niemców w Poznaniu. Bratem przyrodnim Stanisława Kasznicy był Krzysztof Kasznica.

Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Poznańskim. Działacz „Bratniej Pomocy”. Od 1934 r. działacz Obozu Narodowo-Radykalnego, członek Organizacji Polskiej – tajnej struktury kierowniczej ONR. Uczestniczył w wojnie obronnej 1939 roku. Konspiracyjną działalność niepodległościową rozpoczął w szeregach Grupy „Szańca” wywodzącej się z przedwojennego ONR - „ABC”. Członek powołanego na przełomie 1939-1940 roku Komisariatu Cywilnego, kadrowej organizacji obozu narodowego, której celem było przygotowanie administracji na wyzwolonych spod okupacji terenach Polski. Po utworzeniu NSZ pełnił funkcję szefa Administracji Ogólnej w strukturach Służby Cywilnej Narodu. Od jesieni 1943 r. członek Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej. Uczestniczył w Powstaniu Warszawskim. Od września 1944 r. do stycznia 1945 r. komendant Okręgu NSZ Częstochowa, następnie od stycznia do sierpnia 1945 r., komendant Inspektoratu „Zachód” NSZ-OP. Od czerwca 1945 r. szef wywiadu OP, a od sierpnia 1945 r. p.o. komendanta głównego NSZ-OP. Na przełomie 1945 i 1946 r. wraz z grupą kadry NSZ-OP wszedł do NZW.

15 lutego 1947 został aresztowany w Zakopanem przez komunistyczne UB i przewieziony do Warszawy. Świadkowie sąsiednich cel więzienia mokotowskiego wspominają o okrutnych zadawanych mu torturach. Wyrokiem z 2 marca 1948 sygn. Rs. 68/48 Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie pod przewodnictwem komunistycznego zbrodniarza, ppłk. Alfreda Janowskiego skazał go w procesie na czterokrotną karę śmierci, oraz na cztery kary więzienia, a także na kary dodatkowe – utratę praw publicznych, obywatelskich i honorowych oraz konfiskatę mienia i na zasadzie sumowania wyroków wymierzył mu karę łączną – karę śmierci i ww. kary dodatkowe. Wraz z nim skazano jeszcze kilka osób ze ścisłego kierownictwa podziemnych struktur narodowych, a w tym samym procesie Lecha Karola Neymana. Prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Wyrok wykonano 12 maja tego roku w więzieniu mokotowskim przez rozstrzelanie w tył głowy.. O zamiarze wykonania wyroku rodzina nie została powiadomiona.

Ciała nie wydano rodzinie. Zostało one skrycie, bezimienne, w mundurze Wehrmachtu, wrzucone do zbiorowego dołu i pogrzebane w nieznanym i nieoznakowanym miejscu. Chodziło o to, by prócz uśmiercenia, zabić pamięć o ofierze.

14 października 1970 jego teczka osobowa przekazana została, wraz z aktami 1322 skazanych z archiwum więzienia mokotowskiego, do Komendy Wojewódzkiej MO. 30 września 1992 Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego uznał wyrok byłego WSR w Warszawie za nieważny.

1 listopada 1990 r. na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, na terenie Kwatery na Łączce odsłonięto, powstały z inicjatywy Społecznego Komitetu budowy pomnika, monument upamiętniający imiennie 241 ofiar komunistycznych mordów z okresu 1944–1956, wśród nich Stanisława Kasznicę.

W 2012 r., w ramach projektu naukowo-badawczego „Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego z lat 1944-1956", podczas prac wykopaliskowych na terenie Kwatery na Łączce, pracownicy IPN odnaleźli i wydobyli szczątki 117 osób. Wydobyte części kostne zostały poddane badaniom DNA z pomocą Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów.

20 lutego 2013 r. na specjalnej konferencji IPN podał nazwiska kolejnych czterech zidentyfikowanych ofiar, wśród nich Stanisława Kasznicy.

11 maja 2013 odsłonięto pamiątkową tablicę ku czci Stanisława Kasznicy i jego brata Jana Kasznicy na terenie I Liceum Ogólnokształcącego w Poznaniu

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (poś­mier­tnie, pos­ta­no­wie­niem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 20 sierpnia 2009 "za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej"
• Krzyż Walecznych
• Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego (pośmiertnie, 1993)
• Srebrny Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego z Mieczami (1944)