3639
2799
Aba Kowner
Aba Kowner

Aba Kowner, ur. 1918 w Sewastopolu, zm. 25 września 1987 w Izraelu) – żydowski działacz komunistyczny podczas, działacz żydowskiego ruchu Ha-Szomer Ha-Cair; pisarz, syjonista, mąż Witki Kowner i kuzyn Meira Vilnera. Dowódca żydowskich oddziałów partyzanckich służących sowietom, odpowiedzialny za mordy i grabieże popełnione na polskiej ludności cywilnej w tym za masakrę polskiej ludności we wsi Koniuchy położonej na skraju Puszczy Rudnickiej w dniu 29 stycznia 1944 roku.

Urodził się w Sewastopolu, jednak jego rodzina wkrótce przeprowadziła się do Wilna, gdzie został członkiem Ha-Szomer Ha-Cair. Kiedy Wilno znalazło się po radziecką okupacją (1940–1941) został członkiem komunistycznej organizacji podziemnej. Po wkroczeniu Niemców na Litwę (1941) wraz z przyjaciółmi ukrywał się w klasztorze dominikańskim, a następnie wrócił do wileńskiego getta. Później zaczął organizowac samozwańczą partyzantkę współpracującą z sowietami ale nie zajmującą się walką z Niemcami tylko grabieżą i mordowaniem polskich chłopów.

Zorganizował pod swoim dowództwem tzw. Brygadę Żydowską w skład której wchodziły oddziały – którymi kierowali Jacob Prenner ("Śmierć faszystom"),Awrasz Rasel ("Walka"), Szmuel Kaplinski ("Ku Zwycięstwu") i Abba Kowner ("Mściciele").

29 stycznia 1944, napadli na wieś Koniuchy (dziś na Litwie, dawniej w II RP) spalili w niej większość domów, zabijając co najmniej 38 polskich mieszkańców - mężczyzn, kobiety i dzieci (najmłodsze miało 2 lata), szacuje się liczbę ofiar na około 130. Przed atakiem zamieszkana była przez około 300 polskich mieszkańców, istniało w niej około 60 zabudowań. Partyzanci radzieccy wcześniej często zabierali mieszkańcom wsi żywość, ubrania i bydło, dlatego też mieszkańcy powołali niewielki ochotniczy oddział samoobrony. Żydowscy mordercy chcieli ukarać mieszkańców wsi, która chciała się bronić przed ciągłymi niszczącymi ją do cna rabunkami.

Po wojnie przygotowywał zamachy terrorystyczne w Niemczech, których nie wykonano, był też jednym z założycieli organizacji Briha, pomagającej Żydom w ucieczce z powojennej Polski. Brał udział w wojnie o niepodległość Izraela. W 1970 otrzymał nagrodę Izraela w dziedzinie literatury.