975
372
Andrij Melnyk
Andrij Melnyk

Andrij Melnyk, (ur. 12 grudnia 1890 w Pol­sce w Woli Jakubowej w gminie Do­bro­wla­ny powiatu drohobyckiego, zm. 1 listopada 1964 w Clervaux) – ukrainiec Oficer Legionu Ukraińskich Strzelców Siczowych, pułkownik Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej, działacz na­cjo­na­li­sty­czny, przewodniczący Organizacji Ukra­iń­skich Nacjonalistów (OUN) (1938-1940), zaś po rozłamie w roku 1940 – frakcji melnykowców (OUN-M), od 1947 do­ży­wot­ni przewodniczący OUN-M.

Był agentem o pseudonimie Konsul nie­miec­kie­go wywiadu i kontrwywiadu woj­sko­we­go Abwehry która fi­nan­so­wa­ła dzia­łal­ność UWO od wczesnych lat 20.

Urodził się w rodzinie greckokatolickiego organisty (diaka). Z wykształcenia był inżynierem leśnikiem. Podczas I wojny światowej dowódca sotni Legionu Ukraińskich Strzelców Siczowych. W latach 1916-1917 w niewoli rosyjskiej, przebywał w obozie jenieckim w Carycynie. Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu uciekł z niewoli i wraz z Jewhenem Konowalcem współ­two­rzył korpus Strzelców Siczowych. W armii Ukraińskiej Republiki Lu­do­wej otrzymał stopień pułkownika. Naczelnik sztabu frontowego armii URL.

W końcu 1919 internowany wraz z formacją Strzelców Siczowych w obozie w Równem, po umowie warszawskiej zwolniony. W latach 1920-1921 rewizor misji wojskowej Ukraińskiej Republiki Ludowej w Pradze. W Cze­chosłowacji ukończył studia leśnicze uzyskując tytuł inżyniera leśnika. Jeden ze współzałożycieli Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO).

W 1922 powrócił do Małopolski Wschodniej, w latach 1923-1924 pełnił funkcję krajowego komendanta UWO. 10 kwietnia 1924 aresztowany przez policję, 28 marca 1925 skazany przez sąd na cztery lata ciężkiego więzienia. Po uwolnieniu w 1928 (w wyniku starań prezydenta URL na uchodźstwie Andrija Liwyckiego) pracował jako leśnik w dobrach Andrzeja Szeptyckiego, jednocześnie prowadził nielegalną działalność polityczną. W 1929 uczestniczył w powstaniu Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, od 1934 był członkiem Senatu OUN, później przewodniczącym Senatu OUN.

Po zamordowaniu w maju 1938 Jewhena Konowalca przez agenta NKWD Pawła Sudopłatowa, został przewodniczącym Prowodu Ukraińskich Nacjonalistów (prowidnykiem OUN). Jego funkcja została zatwierdzona przez II Wielki Zbór Ukraińskich Nacjonalistów w Rzymie w sierpniu 1939. W związku z objęciem funkcji wyjechał w 1938 zagranicę.

W 1940 radykalni członkowie OUN ze Stepanem Banderą na czele dokonali w niej rozłamu. Dwie powstałe frakcje OUN znane były popularnie jako OUN-B (banderowcy) i OUN-M (melnykowcy). Na przełomie lat 1943/1944 został aresztowany przez Gestapo i osadzony w obozie koncentracyjnym KL-Sachsenhausen w oddziale dla więźniów specjalnych tzw. Zellenbau (przebywali tam również m.in. pierwszy dowódca Armii Krajowej Stefan Rowecki, kanclerz Austrii Kurt Schuschnigg, czy premier Francji Édouard Daladier, a od września 1941 aresztowani przywódcy OUN(B) – Stepan Bandera i Jarosław Stećko) za próbę nawiązania kontaktu z aliantami. Niemcy chcieli również wymusić w ten sposób większe zaangażowanie Ukraińców w wojnie z ZSRR, bez konieczności koncesji politycznych z własnej strony.

Andrij Melnyk uwolniony został wraz z Banderą i Stećką we wrześniu 1944 za wierną służbę Trzeciej Rzeszy Niemieckiej oraz w związku ze zmianą polityki III Rzeszy wobec tzw. wojsk ochotniczych (Freiwillige).

Od grudnia 1944 Melnyk uczestniczył w negocjacjach, w wyniku których 17 marca 1945 powstał Ukraiński Komitet Narodowy.

Po wojnie mieszkał w luksusie w Luksemburgu i RFN pod opieką wy­wia­du niemieckiego.

W 1947 na III Wielkim Zborze Ukraińskich Nacjonalistów (melnykowców) wybrany dożywotnim przewodniczącym OUN-M. Zmarł w wieku 74 lat.

Szwagier Jewhena Konowalca (żony obu były siostrami, córkami Stepana Fedaka).