herb Mostów Wielkich

Mosty Wielkie – polskie miasto, do 17 września 1939 powiat żółkiewski województwo lwowskie w Polsce. Po 1945 na mocy paktów rozbiorowych zostały siłą wcielone do ZSRR pod okupację radziecką. Obecnie są pod administracją uk­raiń­ską.

Mosty Wielkie leżą obecnie niespełna 45 km od granicy z Polską.

Miasto należało do dóbr koronnych, dzierżawy królewskie, w powiecie i województwie bełzkim tworzącym starostwo. Początkowo była to wieś założona na prawie wołoskim w roku 1472. Następnie zniszczona przez Tatarów. W roku 1497 przez wieś przeszedł oddział 400 zbrojnych, wielkiego mistrza Jana Tiefena wezwanego przez króla Jana Olbrachta na wyprawę wojenną. Przywilej miejski otrzymały Mosty w dniu 23 lipca 1549. Pierwszym wójtem miasta założonym na prawie magdeburskim król Zygmunt August uczynił Andrzeja Rokickiego. Na uposażenia wójta w Mostach składało się wówczas 3 łany ziemi, rzeźnia, słodownia, browar, wyszynk gorzałki, 3 miara z młyna. Targ raz w tygodniu obowiązywał w środę, jarmarki na Boże Ciało i Wszystkich Świętych. Oprócz podatku czopowego, miasto zostało zwolnione na 10 lat od szosu, ceł, myt, podatku targowego. Przywilejami objęto również przybyłych do Mostów Żydów. Kolejne przywileje z roku 1550, 1553, 1566, przywileje Stefana Batorego z roku 1576, kolejnych królów z roku 1583, 1604. Do roku 1772 siedziba starostwa. 19 lutego 1796 dawniejsze przywileje miejskie potwierdził cesarz Franciszek I. W roku 1846 właściciel Mostów Józef Udrycki wybudował na terenie miasta nowe koszary wojskowe. W okolicy Mostów znajdują się liczne stanowiska archeologiczne z okresu epoki brązu.

W roku 1880 miasto liczyło 3809 mieszkańców, parafia łacińska w miejscu, dekanat bełzki, diecezja lwowska, kościół pararafialny założony przez króla Zygmunta Augusta w roku 1549. Kościół murowany, konsekrowany w roku 1837, cerkiew drewniana wystawiona w roku 1712.

W okresie międzywojennym w Mostach Wielkich znajdowała się Cen­tral­na Szko­ła Po­li­cji Pań­stwo­wej.

Budynki centralnej szkoły policyjnej wyglądały imponująco (fot. Archiwum)

Gdy w 1939 roku do Mos­tów Wiel­kich wesz­ło woj­sko so­wiec­kie ko­men­dant szko­ły in­spek­tor Wi­told Du­nin-Wą­so­wicz był prze­ko­na­ny, że po­li­cjan­ci bę­dą trak­to­wa­ni zgod­nie z kon­wen­cja­mi mię­dzy­na­ro­do­wy­mi ja­ko jeń­cy wo­jen­ni. Miał zgro­ma­dzić na pla­cu a­pe­lo­wym ca­ły stan o­so­bo­wy szko­ły i za­mel­do­wał go o­fi­ce­ro­wi NKWD. Ten zaś wy­dał roz­kaz ot­war­cia og­nia z ka­ra­bi­nów ma­szy­no­wych do bez­bron­nych po­li­cjan­tów!

Na strzelnicy w szkole policyjnej w Mostach Wielkich (fot. Archiwum)

W Mos­tach Wiel­kich dzia­ła od­dział To­wa­rzys­twa Kul­tu­ry Pol­skiej Zie­mi Lwow­skiej

Ludzie związani z miastem

• Włodzimierz Puchalski - polski przyrodnik, fotografik, reżyser filmów przyrodniczych,
• Włodzimierz Stożek - polski matematyk, jeden z przedstawicieli lwowskiej szkoły matematycznej, profesor Politechniki Lwowskiej,
• Siegfried Weyr - malarz, grafik