2116
3659
2128
3733
Polska Samoobrona w Małopolsce Wschodniej

Wieści napływające z Wołynia, późniejszy niż na Wołyniu moment rozpoczęcia ludobójstwa i większy procent polskiej ludności zamieszkującej te tereny spowodowały, że na terenie Małopolski Wschodniej powstały liczne ośrodki samoobrony. Szczególnie bezpiecznie było w najbliższej okolicy Lwowa, centrum polskiego ruchu oporu na tych terenach. Do większych baz samoobrony należały:

Województwo tarnopolskie
  • Berezowica Mała – samoobrona została zaskoczona i nie ochroniła wsi
  • Bodzanów
  • Boryczówka
  • Budki Nieznanowskie – w marcu 1944 r. samoobrona skutecznie odparła ataki bojówek UPA
  • Chodaczków Wielki – samoobrona odparła trzy ataki UPA, ale była bezradna wobec pododdziału SS-Galizien
  • Czerwonogród-Nagórzany-Nyrków
  • Dobrowody i Kowalówka
  • Hanaczów
  • Hrycowce-Kretowce-Jacowce – kilkakrotnie odparto ataki banderowców
  • Huta Pieniacka – zniszczona przez 4 pułk policji i UPA
  • Huta Wierchobuzka – samoobrona nie zdołała zapobiec napadowi UPA
  • Jazłowiec
  • Kaczanówka
  • Korościatyn – samoobrona została zaskoczona, lecz dzięki stawionemu oporowi ocalała większość mieszkańców
  • Kosów i Chomiakówka
  • Panasówka – zbyt słabe uzbrojenie i brak pomocy spowodowały że obrona wsi nie powiodła się
  • Pawłów
  • Podkamień – po jednym dniu, obrona została przełamana
  • Tiutków
  • Trościaniec Wielki – dobrze zorganizowana i uzbrojona samoobrona
  • Wicyń – dobrze zorganizowana i umocniona wieś, która odparła ataki UPA. Dopiero poddział SS-Galizien zdobył wieś a Niemcy aresztowali 200 mieszkańców
Województwo stanisławowskie
  • Antoniówka
  • Bednarówka
  • Bitków
  • Chromohorb
  • Dubowce
  • Korczunek
  • Łukowiec
  • Meducha
  • Mizuń
  • Św. Józef
  • Tyszkowce
Województwo lwowskie
  • Biłka Królewska i Biłka Szlachecka – położone blisko Lwowa, w skład samoobrony miejscowości wchodziły częściowo oddziały AK. Obie miejscowości były otoczone rowami strzeleckimi i wartowniami. Od marca do czerwca 1944 samoobrona Biłek składająca się z 16 plutonów odparła 4 ataki UPA.
  • Brzozdowce – silna samoobrona która odstraszyła napastników
  • Dynów – silna samoobrona pod kierownictwem AK
  • Laszki
  • Nozdrzec
  • Terka
  • Ustrzyki Dolne

Do największych walk polskiej samoobrony z UPA doszło w Hanaczowie położonym w powiecie przemyślańskim. Już od początku 1943 r. dowództwo AK wyznaczyło warty, których zadaniem była obserwacja banderowców. W tamtym czasie wieś liczyła ok. 3000 mieszkańców, w tym około 1000 uchodźców z Wołynia. 2 lutego 1944 r. silna hanaczowska samoobrona z trudem odparła atak UPA. Banderowcy spalili 70 gospodarstw, zabili według raportu AK 63 osoby. Po napadzie przystąpiono do budowy umocnień i tworzenia „trójkąta obronnego” (kościół-szkoła-klasztor). 9 kwietnia UPA ponownie zaatakowała Hanaczów. Szturm został odparty kosztem 66 zabitych (wliczając ludność cywilną). Mimo zwycięstwa znaczna część wsi uległa spaleniu. Po tym napadzie przez cały kwiecień trwała ewakuacja Hanaczowian do innych miejscowości. Na początku maja 1944 r. we wsi zostało ok. 60 obrońców oraz 110–140 cywili, którzy nie mogli bądź nie chcieli jej opuścić. Hanaczowscy akowcy nie ograniczali się do samoobrony, przeprowadzali również antyniemieckie akcje dywersyjne, co sprowadziło 2 maja 1944 na wieś pacyfikację przeprowadzoną przez dwie kompanie SS, żandarmerię i gestapo z 3 czołgami, działami i granatnikami. Wobec takiej przewagi wroga akowcy ograniczyli się do prób przebicia z okrążenia lub ukrycia w zamaskowanych bunkrach. Zginęło 16 polskich żołnierzy i ok. 30 cywilów, wieś została całkowicie zniszczona.