Puszcza Białowieska – rozległy kompleks leśny, pozostałość dawnych puszcz: Białowieskiej, Ladzkiej, Świsłockiej i Szereszewskiej, położony w województwie podlaskim oraz na Białorusi. Powierzchnia całej puszczy przekracza 150 tys. ha (z czego w granicach Polski 62 tys. ha). Jest pozostałością ostatnich na niżu Europy lasów naturalnych o charakterze pierwotnym w strefie lasów liściastych i mieszanych. Na jej terenie znajduje się Białowieski Park Narodowy (BPN). Obszar puszczy wchodzi w skład Nadleśnictw Białowieża, Browsk i Hajnówka. Puszcza leży w dorzeczu Narewki i Leśnej.

I wojna światowa przyniosła największe chyba w historii straty dla puszczy. Trzy i pół roku znajdowała się ona pod okupacją niemiecką i przeszła okres rabunkowej gospodarki na wielką skalę (z szacowanej zasobności Puszczy - 32 mln m³ drewna wycięto 5 mln m³). Niemcy wybudowali ponad 300 km torów kolejki leśnej. Wzniesiono wielkie tartaki w Hajnówce, Białowieży i Gródku. Wojsko niemieckie przetrzebiło też zwierzynę.

Po wycofaniu się z puszczy niemieckich władz wojskowych w grudniu 1918 w lasach pozostało wielu żołnierzy-maruderów, natchnionych rewolucją w Rosji i nie podlegających żadnej władzy. Polowali oni bez umiaru. Grabili też fabryki i tartaki, których wyposażenie zazwyczaj wykupywali żydowscy kupcy z Białegostoku. Okres anarchii wykorzystywali też miejscowi. Na przełomie 1918 i 1919 strzały w puszczy było słychać dniem i nocą. W kilka miesięcy żubry (ostatni padł w kwietniu 1919) i łosie zostały całkowicie wytępione (przed wojną było ponad 700 żubrów). Przeżyły nieliczne jelenie. W lutym 1919 Puszczę Białowieską zajęły wojska polskie. Na dobre polska administracja objęła puszczę we wrześniu 1920, po wojnie bolszewickiej.

Uporządkowywanie lasu trwało 3 lata. W 1924 administracja puszczy zawarła dziesięcioletni kontrakt z angielską firmą „Century" na eksploatację drewna. Jednak Anglicy bezlitośnie wycinali lasy, co spowodowało zerwanie z nimi umowy w 1929. W tymże roku rozpoczęto proces restytucji żubra (okazy zakupiono w ogrodach zoologicznych w Niemczech, w Szwecji a także przywieziono z Pszczyny). W 1939 w puszczy było 16 żubrów, które przetrwały szczęśliwie II wojnę światową.

Kolejna wojna przyniosła podobne straty dla puszczy jak wcześniejsza. Władza radziecka wywiozła na wschód całą polską ludność, zastępując ją lojalnymi, ale niedoświadczonymi pracownikami leśnymi. Z kolei władze niemieckie chciały wysiedlić całą ludność puszczy (z obawy o partyzantkę). Z inicjatywy Goeringa powstał projekt utworzenia wielkiego rezerwatu - państwowego obszaru łowieckiego.

Od lipca 1941 w lesie działały grupy partyzanckie, przeważnie radzieckie. Jednak stała penetracja puszczy przez Niemców nie pozwalała im działać dłużej. W Białowieży umieszczono specjalny sztab do zwalczania partyzantki. W licznych egzekucjach mordowano mieszkańców podejrzanych o pomoc "leśnym żołnierzom".

W lipcu 1944 puszczę zajęły oddziały Armii Czerwonej. Wycofujący się hitlerowcy zdążyli jeszcze wysadzić w powietrze pałac w Białowieży. Decyzję o przyłączeniu części Puszczy Białowieskiej do ZSRR podjął osobiście Stalin po dyskusji z delegacją PKWN. Wedle anegdoty początkowo chciał zagarnąć całą puszczę, ale polscy komuniści przekonali go argumentem "Ale gdzie my będziemy teraz polować?!". Istnieje jeszcze przynajmniej jedna wersja, mówiąca, że argumentem była butelka wódki.