3641
2640
2640
Leopold Trepper
Leopold Trepper

(ur. 23 lutego 1904 w Nowym Targu, zm. 19 stycznia 1982 w Jerozolimie) – nacjonalista żydowski, po­cho­dzą­cy z Polski, radziecki szpieg podczas II wojny światowej, or­ga­ni­za­tor i szef organizacji znanej jako Czerwona Orkiestra., kon­fi­dent Gestapo. Zdrajca Polski.

Urodził się w żydowskiej rodzinie w Nowym Targu, która przeprowadziła się do Wiednia, gdy miał kilkanaście lat. Po wybuchu rewolucji październikowej przyłączył się do bolszewików. Pracował w różnych kopalniach na terenie Galicji.

W 1923 organizował nielegalny strajk w Dąbrowie. W 1923 wyjechał z Polski do Palestyny jako członek syjonistycznego socjalistycznego ruchu Hashomer Hatzair. Tam wstąpił do Komunistycznej Partii Palestyny, został zidentyfikowany jako sowiecki agent i wydalony w 1929 roku.

W 1930 roku został deportowany do Francji za prowadzenie działalności wywrotowej. W Marsylii zetknął się z radziecką siatką wywiadowczą. Zaczął współpracować z podziemną organizacją Rabocors, będącą przykrywką dla OGPU. Dla Sowietów pracował przez kolejne trzy lata. W 1933 roku francuska policja wpadła na trop tej siatki, Trepper musiał uciekać do Berlina, skąd z pomocą radzieckiej ambasady przedostał się do Moskwy. Uciekł do Moskwy, gdzie zaczął pracować dla GRU.

W 1936 roku został wysłany do Paryża – już jako agent GRU z trzyletnim stażem – z zadaniem ustalenia kto, jak i dlaczego przed trzema laty wsypał jego kompanów z komunistycznej siatki wywiadowczej. Sprawność z jaką wykonał swoje zadanie zwróciły na niego uwagę szefów GRU.

Rok później wysłali go ponownie do Paryża, tym razem z zadaniem zbudowania siatki wywiadowczej, która miałaby obejmować zasięgiem państwa Europy Zachodniej. Po kilkumiesięcznych przygotowaniach, wiosną 1938 roku, posługując się kanadyjskim paszportem wyruszył w drogę przez Finlandię i Szwecję z zamiarem dotarcia do Belgii. Mając do dyspozycji 10 000 dolarów kanadyjskich otworzył firmę, która była przykrywką dla działalności wywiadowczej.

W sierpniu 1940 roku, po klęsce Francji – (Kampania francuska) – otworzył podobną firmę „Simex” w Paryżu, której celem było min. zbieranie informacji na temat niemieckich przygotowań do wojny ze Związkiem Radzieckim. Udało mu się zwerbować Annę Margaret Hoffmann-Schiltz, pracownicę sekretariatu niemieckiego ambasadora Otto Abetza.

W lutym 1941 roku Trepper uzyskał informacje od zagorzałego antyhitlerowca, oficera Luftwaffe Harro Schulze-Boysena, że atak Niemiec na Związek Radziecki nastąpi 15 maja br. Z taką informacją udał się do Vichy na spotkanie z attaché wojskowym generałem Iwanem Susłoparowem aby ostrzec władze radzieckie o planach niemieckich. Do planowego ataku na dzień 15 maja nie doszło z uwagi na zaangażowanie wojsk niemieckich na Bałkanach. Ponownie spotkali się 21 czerwca, na dzień przed faktycznym atakiem na Związek Radziecki – plan Barbarossa.

14 grudnia 1941 roku o mały włos nie wpadł podczas obławy przeprowadzonej przez funkcjonariuszy Abwehry w bruksleskiej dzielnicy Etterbeek – w jednym z mieszkań przy Rue des Atrébates pracowali radiotelegrafiści siatki (od czerwca do grudnia 1941 roku wysłali ponad 1000 melduków). Zachował zimną krew, nie zdradzając zdenerwowania, gdy nad ranem, nieświadomy nocnej akcji Abwehry, przybył do mieszkania. Został przez nich wylegitymowany i wypuszczony wolno.

Wpadł pod koniec 1942 roku w wyniku zdrady swojego zastępcy (agent o ps. „Mały Szef”). Został złapany przez agentów Gestapo podczas rutynowej wizyty u dentysty – dr Maleplate. Trepper zgodził się współpracować z Niemcami, jego zeznania pozwoliły na zlikwidowanie całej siatki „Czerwonej Orkiestry” do końca 1942 roku. Chętnie podawał nazwiska współpracowników, adresy, punkty kontaktowe i fikcyjne firmy.

W końcu lutego 1943 roku umieszczono go w domu na przedmieściach Paryża, był jeszcze przydatny Niemcom w ich grze z Rosjanami. Udało mu się przekonać gestapowców, że powinien odwiedzić te miejsca w Paryżu i Brukseli, z których nadawał meldunki, gdyż w przeciwnym wypadku Rosjanie zorientowaliby się, że jemu coś się przytrafiło i cała ta gra dezinformacji spaliłaby na panewce. Do ochrony przydzielono mu jednego gestapowca, w dodatku nałogowego alkoholika, Willego Berga.

13 sierpnia 1943 roku, podczas podróży do Paryża, Trepper wykorzystując stan psycho-fizyczny Berga (leczył kaca) wszedł po apteki i tylnym wyjściem uciekł gestapowcowi.

Trepper powrócił do Moskwy w styczniu 1945. Został jednak aresztowany z rozkazu Stalina i był więziony do 1955. Śledztwo trwało 3 lata, a wyrok, który zapadł – 15 lat więzienia, odbywał w najcięższych więzieniach na Łubiance i w Lefortowie.

Po wyjściu z więzienia przeprowadził się do Polski, gdzie mieszkała jego żona i trzej synowie. Został przewodniczącym Żydowskiego Sto­wa­rzy­sze­nia Kulturalnego. Zamieszkał w Warszawie zmieniając nazwisko na Domb – swój dawny partyjny pseudonim z Dąbrowy Górniczej. Działa w Towarzystwie Społeczno – Kulturalnym Żydów w Polsce zostając nawet jego przewodniczącym, wydaje żydowską literaturę klasyczną pro­wa­dząc wydawnictwo „Yiddisch Buch”.

W 1973 roku dzięki organizowanym na zachodzie Europy protestom i naciskom wielu wpływowych żydowskich osobistości z kręgu polityki, partii i związków zawodowych, polskie władze pozwalają mu wyjechać wraz z żoną do Danii, skąd wyjechał do Izraela, gdzie zaangażował się w działalność „Ziomkostwa Żydów z Nowego Targu i okolicy”, zrzeszającego ocalałych z Holocaustu Żydów, mających swoje korzenie w Nowym Tagu i na Podhalu.

W 1973 opublikował autobiografię The Great Game („Wielka gra”).

Zmarł w Izraelu w 1984 roku, ukończywszy 80 lat życia.