16 Pułk Ułanów Wielkopolskich im. gen. dyw. Gustawa Orlicz-Dreszera (16 p.uł.) – oddział kawalerii Armii Wielkopolskiej i Wojska Polskiego II RP, stacjonujący w garnizonie Bydgoszcz, w koszarach "Ułańskich" przy ul. Szubińskiej 1.

Tradycje 16 pułku ułanów sięgają czasów napoleońskich i Księstwa Warszawskiego. Oddział jazdy sformowany na Podolu przez płk. Marcina hr. Tarnowskiego został przemianowany 28 grudnia 1809 na 16 Pułk Ułanów Księstwa Warszawskiego. Na miasto garnizonowe dla tego pułku wyznaczono Lublin.

Powstanie wielkopolskie 1918

Proporczyk

29 grudnia 1918 z inicjatywy plut. Wojciecha Świerczyka, Stanisława hr. Korzbok-Łąckiego i Mieczysława hr. Kwileckiego powstał w rejonie Lwówka oddział jazdy. 29 stycznia 1919 został przemianowany na Szwadron Jazdy Okręgu II Stał się on kadrą dla formowanego od 29 maja w Biedrusku pod Poznaniem 2 Pułku Ułanów Wielkopolskich.

18 listopada 1919 r. przed poznańskim ratuszem ppłk Pasławski otrzymał z rąk gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego sztandar pułku, przedstawiający z jednej strony wizerunek Matki Boskiej oraz napis "Biały Sztandar - wzniosłe czyny", a z drugiej - czerwony krzyż z białym orłem pośrodku. Sztandar ten, zakopany w czasie II wojny światowej, znajduje się obecnie w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

24 stycznia 1920 pułk w pełnym składzie wkroczył do Bydgoszczy, która stała się dla niego miastem garnizonowym aż do końca jego istnienia. Stacjonował w koszarach przy ul. Szubińskiej. W związku z połączeniem Wojsk Wielkopolskich z siłami zbrojnymi Rzeczypospolitej pułk otrzymał nową numerację 16/2 Pułk Ułanów Wielkopolskich. 9 marca pułk wyruszył na front wschodni, gdzie brał udział w walkach pod Bereźnem, Brodami, Jazłowczykiem i Szczurowicami, a w ostatniej fazie wojny - pod Białymstokiem, Wisznicą i Baszami.

W 1938 Pułk otrzymał imię gen. dyw. Gustawa Orlicz-Dreszera.

Gen. Gustaw Orlicz-Dreszer, patron 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich

Początek wojny zastał pułk w okolicach Chojnic i Tucholi . W wyniku ciężkich walk z oddziałami pancernymi Guderiana w Borach Tucholskich (Bukowiec, Górna Grupa, Poledno) oraz bombardowań lotniczych, 7 września 1939 pułk przestał istnieć jako zwarta jednostka (straty sięgały 40% stanu osobowego). Pomimo tego 150 ułanów 16 Pułku walczyło pod Kockiem.

Ośrodek Zapasowy zmobilizował 2 szwadrony konne, 3 spieszone, oraz dwa plutony cyklistów. Oddziały te walczyły w szeregach Zgrupowania Kawalerii "Garwolin" i zostały rozwiązane po II bitwie pod Tomaszowem Lubelskim.

Wielkopolscy ułani

Tereny działania pułku w 1920

Dowódcy pułku

Pułk 16 Jazdy Księstwa Warszawskiego

• od 28 grudnia 1809 – płk. Marcin hr. Tarnowski

Oddział konny POW Lwówek

• od 29 grudnia 1918 – plut. Wojciech Świerczyk

Szwadron Jazdy Okręgu II

• od 29 stycznia 1919 – pchor. Teofil Bobrownicki

2 Pułk Ułanów Wielkopolskich

• od 29 maja 1919 – ppłk Roman Pasławski

16/2 Pułk Ułanów Wielkopolskich

• od 17 stycznia 1920 – płk Roman Pasławski
• od 24 kwietnia 1920 – (p.o.) mjr Wilhelm Światłodycz-Kisiel
• od 18 czerwca 1920 – (p.o.) rtm. Stefan Czarnecki
• od 10 lipca 1920 – (p.o.) rtm. Piotr Głogowski
• od 16 lipca 1920 – mjr Ludwik Kmicic-Skrzyński
• od 26 marca 1921 – płk S.G. Włodzimierz Wołkowicki
• od 10 czerwca 1924 – (p.o.) mjr S.G. Jerzy Grobicki
• od 1 września 1924 – płk S.G. Włodzimierz Wołkowicki
• od 14 października 1924 – płk (tyt.) Rajmund Brzozowski
• od 22 marca 1929 – (p.o.) ppłk Tadeusz Byliński
• od 10 maja 1929 – ppłk Tadeusz Byliński
• od 26 stycznia 1932 – płk Edmund Heldut-Tarnasiewicz
• od 15 lipca 1939 – ppłk Julian Arnoldt-Russocki

Oficerowie pułku

• Emil Macieliński

Pierwotnie zniszczony pomnik miał taki wygląd

Kawalerowie Orderu Virtuti Militari

Odznaczeni Srebrnym Krzyżem
Orderu Virtuti Militari

• mjr Kmicic Skrzyński
• mjr lek Bajoński Jan
• rtm. Czarnecki Stefan
• rtm. Ślaski Jan
• rtm. Papara Kazimierz
• por. Chodecki Edmund
• por. Kosiarski Kazimierz
• por. Mirny Wiktor
• ppor. Bączkowski Jan
• ppor. Górski Wincenty
• ppor. Heinzel Juliusz
• ppor. Lubecki Stanisław
• ppor. Nieszkowski Edmund
• ppor. Piaskowski Jerzy
• ppor. Stablewski Stefan
• ppor. Sułocki Józef
• ppor. Wasiutyński Antoni
• ppor. Żółtowski Marceli
• chor Mory Teodor
• wachm. Chłapowski Juliusz
• wachm. Kołodziejski Edmund
• wachm. Poznański Walenty
• wachm. Bilski Ignacy
• plut. Witkowski Stefan
• plut. Szulc Franciszek
• plut. Pioszyk Józef
• plut. Handle Jan
• plut. Burhart Maksymilian
• kpr. Cieszyński Szczepan
• kpr. Dettlaff Józef
• kpr. Dyczek Józef
• kpr. Kalota Kazimierz
• kpr. Przybył Jan
• kpr. Rakoczy Stanisław
• kpr. Sprinter Franciszek
• kpr. Wojciechowski Jan
• st. uł. Knopp Jan
• uł. Banasiak Andrzej
• uł. Opaliński Feliks
• uł. Garstka Józef
• uł. Przybył Bolesław

W 2005 odbyło się odsłonięcie zrekonstruowanego pomnika Pułku

Obsada personalna pułku w 1939

Pułk walczył w składzie PBK

Dowództwo

• dowódca pułku – ppłk Julian Arnold-Russocki
• zastępca dowódcy – mjr Witold Jabłoński
• kwatermistrz – rtm. Tadeusz Jankowski
• adiutant – rtm. Józef Cetnerowski
• oficer ordynansowy – por. Zygmunt Bieganowski
• oficer informacyjny – por. Roman Pigłowski
• oficer broni – ppor. Tadeusz Dembiński
• oficer żywnosciowy – chor. Teodor Mary
• płatnik – por. Ferdynand Honzatko
• lekarz – mjr lek. Józef Jonscher (por. Bolesław Januszewski)
• lekarz weterynarii – kpt. lek. wet. Henryk Jaskólski
• dowódca pocztu sztandarowego – ppor. Konstanty Szułdżyński
• wachmistrz szef – st.wachm. Walenty Waszkowiak
• kapelan – ks. kap. Dobromir Ziarniak
• dowódca taboru bojowego – por. Henryk Gorzechowski
• dowódca szwadronu gospodarczego
  – por. Henryk Konstantynowicz
• szef kancelarii – st.wachm. Henryk Tarczyński

I szwadron

• Dowódca szwadronu – rtm. Józef Przeniewski
  • szef szwadronu – st.wachm. Franciszek Walkowiak
  • dowódcy plutonów – por. Józef Bukowski, ppor. Tadeusz Jaczyński, ppor. Roman Morawski

II szwadron

• Dowódca szwadronu – rtm. Henryk Grudzień
  • szef szwadronu – st.wachm. Stanisław Zgorzelak
  • dowódcy plutonów – ppor. Stefan Amrogowicz, ppor. Antoni Antoniewicz, ppor. Bronisław Pigłowski

III szwadron

• Dowódca szwadronu – rtm. Stanisław Mikosz
  • szef szwadronu – wachm. Michał Ogór
  • dowódcy plutonów – ppor. Stefan Salmonowicz, ppor. Stanisław Feldman, ppor. Bogdan Skrzydlewski

IV szwadron

• Dowódca szwadronu – por. Aleksander Zarębicki
  • szef szwadronu – wachm. Aleksander Stieler
  • dowódcy plutonów – ppor. Zenon Rakowski, ppor. Ferdynand Malinowski, wachm. Franciszek Stachowiak

Szwadron karabinów maszynowych

• Dowódca szwadronu – rtm. Zygmunt Dulski
  • szef szwadronu – st.wachm. Stanisław Zielonka
  • dowódcy plutonów – por. Jan Trzebuchowski, ppor. Tadeusz Trzciński, ppor. Jan Sobiech

Szwadron kolarzy

• Dowódca szwadronu – por. Jerzy Woszczyński
  • szef szwadronu – wachm. Antoni Donimirski
  • dowódcy plutonów – ppor. Stanisław Szczepkowski, ppor. Franciszek Coppik, plut. Aleksander Siemiątkowski

Pluton działek przeciwpancernych

• Dowódca plutonu – por. Franciszek Liczmański

Pluton łączności

• Dowódca plutonu – por. Józef Irzeński

Obsada personalna Szwadronu Kawalerii Dywizyjnej 15 DP

Szwadron Kawalerii Dywizyjnej 15 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty

• dowódca – mjr Jan Paszotta
• szef – wachm. Franciszek Glapa
• oficer dyspozycyjny – ppor. Jan Winnicki
• poczet dowódcy – kpr. Florian Mazurek
• dowódcy plutonów – ppor. Franciszek Koczorowski, ppor. Bohdan Mieczkowski, ppor. Zbigniew Kamiński, ppor. Hubert Wiese
• dowódca plutonu ckm – ppor. Zygmunt Siekierski