Komunistyczna Partia Polski – Partia komunistyczna założona 16 grudnia 1918 roku na zjeździe połączeniowym SDKPiL i PPS-Lewicy, rozwiązana przez Komintern 16 sierpnia 1938 w ramach wielkiej czystki w ZSRR.

Początkowo-organizacja powstała w wyniku fuzji radykalnego nurtu polskiego ruchu socjalistycznego (PPS-Lewica) i socjaldemokracji na terenie ziem polskich zaboru rosyjskiego (SDKPiL). W praktyce po połączeniu obu partii w KPRP, KPRP jako (od marca 1919) sekcja Kominternu pełniła rolę sowieckiej agentury na terenie II Rzeczypospolitej. Jej celem strategicznym była likwidacja państwa polskiego i wcielenie jego terenów do Związku Sowieckiego jako republiki sowieckiej (przy rewizji granic nowo powstałej republiki na rzecz sąsiadów). Z uwagi na cele statutowe, zarządzanie z ośrodka poza granicami Rzeczypospolitej i udział działaczy KPRP w wojnie polsko-bolszewickiej na rzecz Rosji Sowieckiej przeciw państwu polskiemu, a także poparcie KPRP jako partii dla Rosji Sowieckiej w czasie wojny, działalność KPRP, a później KPP, jako antypaństwowa była nielegalna na terenie Rzeczypospolitej od marca 1919 do rozwiązania KPP przez Komintern w r. 1938.

W sześć tygodni po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 16-18 grudnia 1918 r. w Domu Handlowca, w Warszawie przy ul. Zielnej odbył się zjazd zarówno SDKPiL i PPS-Lewicy. Obie partie na tym zjeździe postanowiły się połączyć i utworzyć nową organizację: Komunistyczną Partię Robotniczą Polski. Ów zjazd zjednoczeniowy obywał się pod hasłem: "Cała władza musi przejść w ręce proletariatu miast i wsi, zorganizowanego w Radach Delegatów Robotniczych. Zjazd odrzucił uznanie ogłoszonej 11 listopada 1918 r. niepodległości Polski i był w tej kwestii bardziej radykalny niż Lenin i bolszewicy w Rosji, którzy deklarowali w roku 1918 – przynajmniej werbalnie – narodom wchodzącym w r. 1914 (przed wybuchem I wojny światowej) w skład Imperium Rosyjskiego prawo do samookreślenia, aż do oderwania się od Rosji włącznie. Negatywne stanowisko wobec niepodległości miało swe korzenie w poglądach Róży Luksemburg. KPRP, na początku lat 1920., potępiła postanowienia Traktatu Wersalskiego, który przyznał Polsce niepodległość, dostęp do morza po przez przyznanie Pomorza, zaakceptował przyłączenie Wielkopolski i części Górnego Śląska, oderwał od Niemiec i utworzył Wolne Miasto Gdańsk.

W latach 1920 KPRP przyjęła następujące założenia programowe:

• walka z ustrojem kapitalistycznym
• nacjonalizacja przemysłu i ziemi uprawnej
• wprowadzenie dyktatury partii komunistycznej
• budowa komunizmu
• internacjonalizm
• zrzeczenie się Górnego Śląska i Pomorza Nadwiślańskiego na rzecz Niemiec
• zrzeczenie się terenów etnicznie mieszanych byłej Rzeczypospolitej Obojga Narodów na wschód od tak zwanej linii Curzona na rzecz Rosji Sowieckiej
• utworzenie Polskiej Republiki Rad w granicach Kongresówki i Galicji Zachodniej

Przywódcy i działacze KPRP, pod parasolem ochronnym Armii Czerwonej tworzyli na przełomie 1918/1919 w Mińsku i Wilnie tzw. Zachodnią Dywizję Strzelców jako zalążek Polskiej Armii Czerwonej. W rezultacie takiej postawy politycznej już w połowie 1919 r. KPRP została zmuszona do działalności nielegalnej a władze państwowe do jej zdelegalizowania. Od tej pory KPRP a następnie KPP przez cały okres swego istnienia była partią nielegalną w Polsce. Następstwem tej postawy było pełne zaangażowanie się polskich KPRPowców w rewolucji w Rosji (Feliks Dzierżyński, Julian Marchlewski, Karol Radek i wielu innych) i totalne poparcie dla bolszewickich wojsk inwazyjnych w 1920 roku.

Komuniści wzięli aktywny udział w tworzeniu, na zajętych przez Armię Czerwoną terytoriach, sowieckich władz okupacyjnych po przez masowe zakładanie – w miastach powiatowych – tzw. "komitetów rewolucyjnych" – w sumie założono 65 takich komitetów i ich zbrojnego zabezpieczenia w postaci "Czerwonej Milicji".

Do III zjazdu w 1925 roku nosiła nazwę Komunistyczna Partia Robotnicza Polski, od 1925 – Komunistyczna Partia Polski. Nowa nazwa symbolizować miała otwarcie się partii na nowe środowiska. Od lutego 1921 roku KPP należała do Międzynarodówki Komunistycznej i otrzymywała z Moskwy zarówno środki finansowe, jak i dyrektywy, do których spełniania była zobowiązana pod stałą kontrolą organów Międzynarodówki. Od 1923 roku do KPP wchodziły takie organizacje jak: Komunistyczna Partia Górnego Śląska, Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy i Komunistyczna Partia Zachodniej Białorusi. W 1928r władzę w KPP objęła grupa osób bezapelacyjnie podporządkowanych Stalinowi z Julianem Leszczyńskim-Leńskim jako sekretarzem generalnym KPP na czele, spowodowało to całkowite podporządkowanie KPP Moskwie.

KPP przez cały okres swojej działalności prowadziła z mniejszym lub większym natężeniem działania propagandowe, szpiegowskie i sabotażowo-dywersyjne, skierowane przeciwko Państwu Polskiemu. Działalnością szpiegowską i dywersyjną zajmowała się przede wszystkim tzw. Sekcja Wojskowa KPP.

Czołowi działacze KPP: Franciszek Fiedler, Maksymilian Horwitz-Walecki, Maria Koszutska (pseud. "Wera Kostrzewa"), Alfred Lampe, Julian Leszczyński-Leński, Jerzy Sochacki-Czeszejko, Adolf Warski, Stanisław Łańcucki.

Politycy KPP

A

• Jakub Aleksandrowicz
• Antoni Alster

B

• Władysław Baczyński (polityk)
• Zygmunt Balicki (inżynier)
• Stanisław Ballin
• Jakub Berman
• Bolesław Bierut
• Antoni Bigus
• Bogdan de Nissau
• Wacław Bogucki
• Jerzy Borejsza
• Leonard Borkowicz
• Wiktor Borowski
• Julian Brun
• Marian Buczek (komunista)
• Aleksander Burski
• Stanisław Burzyński (działacz polityczny)
• Władysława Bytomska

C

• Ferdynand Chaber
• Leon Chajn
• Hilary Chełchowski
• Henryk Cieszyński
• Józef Feliks Ciszewski
• Jerzy Czeszejko-Sochacki

D

• Józef Dechnik
• Henryk Dembiński (działacz społeczny)
• Izaak Deutscher
• Tomasz Dobiosz
• Antoni Dobiszewski
• Irena Domańska
• Gerszon Dua
• Teodor Duracz
• Władysław Dworakowski
• Paweł Dylong
• Tomasz Dąbal

F

• Franciszek Fiedler
• Mieczysław Figuła
• Paweł Finder
• Felicja Fornalska
• Małgorzata Fornalska

G

• Władysław Gomułka
• Zofia Gomułkowa
• Wiktor Grosz

H

• Władysław Hibner

I

• Franciszek Ilski
• Jan Izydorczyk

J

• Artur Jastrzębski
• Franciszek Jóźwiak

K

• Kamilla Kancewicz
• Leon Kasman
• Nesanel Kichler
• Zenon Kliszko
• Aleksander Kokoszyn
• Paweł Komander
• Maria Koszutska
• Franciszek Kotus-Jankowski
• Aleksander Kowalski (polityk)
• Władysław Kowalski (polityk)
• Władysław Kowalski (komunista)
• Władysław Kruczek
• Stefan Królikowski
• Wiktor Kłosiewicz

L

• Alfred Lampe
• Adam Landy
• Włodzimierz Lechowicz
• Julian Leszczyński
• Wacław Lewikowski
• Leon Lipski
• Ignacy Loga-Sowiński

Ł

• Stanisław Łapot
• Stanisław Łańcucki

M

• Bernard Ber Mark
• Marian Mazur (prokurator)
• Stanisław Mazur
• Stanisław Mertens
• Stanisław Michalski (działacz robotniczy)
• Mieczysław Mietkowski
• Hilary Minc
• Emanuel Mink
• Marian Minor
• Stefan Misiaszek
• Mieczysław Moczar
• Zygmunt Modzelewski
• Bolesław Mołojec

N

• Ryszard Nieszporek
• Roman Nowak
• Zenon Nowak
• Julian Nowicki
• Marceli Nowotko

O

• Edward Ochab
• Józef Olszewski

P

• Leon Pasternak
• Zbigniew Paszkowski
• Stanisław Pawlak (poseł PZPR)
• Mieczysław Popiel
• Ignacy Porecki

R

• Stanisław Radkiewicz
• Antoni Ratajczak
• Michał Rola-Żymierski
• Roman Romkowski
• Leon Rubinsztein
• Jan Rustecki
• Rozalia Rybacka
• Władysław Rypiński
• Wacław Rózga
• Józef Różański

S

• Stanisław Skrzeszewski
• Józef Sobiesiak
• Antonina Sokolicz
• Włodzimierz Sokorski
• Marian Spychalski
• Stanisław Ryszard Stande
• Leon Stasiak
• Stefan Staszewski
• Lucjan Szenwald
• Eugeniusz Szyr

Ś

• Roman Śliwa

T

• Michalina Tatarkówna-Majkowska
• Stanisław Tkaczow
• Julian Tokarski (polityk)
• Jan Trusz

W

• Adolf Warski
• Maria Wedmanowa
• Władysław Wicha
• Kazimierz Witaszewski
• Sylwester Wojewódzki
• Regina Wojskowska
• Władysław Wolski
• Henryk Woźniak (powstaniec warszawski)

Z

• Roman Zambrowski
• Stanisław Zawadzki (generał)
• Aleksander Zawadzki (polityk)

Ż

• Tadeusz Żarski

http://www.polishamericancongressnj.org/historiakomunizmu.pdf