Przedwojenny herb

Rawa Ruska – miasto polskie na Roztoczu Wschodnim, nad Ratą, do 1939 była miastem powiatowym w województwie lwowskim w Polsce. Po 1945 na mocy paktów rozbiorowych została siłą wcielona do ZSRR pod okupację radziecką. Obecnie jest pod administracją ukraińską i leży przy obecnej „granicy polsko-ukraińskiej”.

Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z roku 1455, kiedy to książę bełski i mazowiecki Władysław I założył miasto, przenosząc na nią nazwę ze swojej rodowej posiadłości na Mazowszu. Miasto rozwinęło się na szlaku handlowym między Lublinem i Lwowem przy przeprawie przez Ratę. Stanowiła własność: w XVII w. Trzcińskich h. Ślepowron, na początku XVIII w. we wspólnym posiadaniu trzech rodzin: Głogowskich, Suchodolskich i Boguszów. W połowie XVIII w posiadaniu Rzeczyckich, w roku 1791 właścicielem miasta został Franciszek Głogowski, z kolei w roku 1808 miasto przeszło w posiadanie Jabłonowskich. Rawa była również własnością Trzcińskich i Adama Sapiehy.

Według podania w roku 1509 oddziały Bogdana, wojewody wołoskiego, sprawiły wielkie spustoszenie w miasteczku. Z kolei w metryce koronnej znajduje się przywilej z roku 1622 na organizację w mieście jarmarków. W 1672 roku pod miastem wojska polskie dowodzone przez Atanazego Miączyńskiego rozbiły czambuły tatarskie i uwolniły kilkaset osób wziętych do jasyru. Między 10 i 13 sierpnia 1698 miejsce zawarcia sojuszu wojskowego między Piotrem I Wielkim a Augustem II Mocnym, przeciwko Szwecji. Kilkanaście lat później miasto stało się ponownie świadkiem rozmów tym razem między konfederatami tarnogrodzkimi a stronnikami króla, które doprowadziły do podpisania zawieszenia broni.

W latach 1772-1918 w zaborze austriackim, pełniło rolę siedziby cyrkułu (siedziby powiatu). W 1880 Rawa liczyła ok. 10,5 tys. mieszkańców, z czego 37,3% stanowili Żydzi, 34,6% Polacy, 20,8% Niemcy i tylko 7,0% Rusini.

Szybszy rozwój miasta zapewniło doprowadzenie do miasta w 1857 kolei z Jarosławia, w roku następnym przedłużonej do Sokala. W późniejszym rozwinął się regionalny węzeł kolejowy – wybudowano połączenie ze Lwowem przez Żółkiew, natomiast w latach 1915-1916 wybudowano połączenie kolejowe Rawa Ruska – Zawada – Rejowiec. Linia pełniła pierwotnie rolę strategiczną, ale w okresie międzywojennym stała się główną linią łączącą Warszawę ze Lwowem. Dzięki wybudowaniu linii kolejowej rozwinęło się szereg mniejszych zakładów przemysłowych m.in. cegielnia).

12 grudnia 1887 w Rawie Ruskiej urodził się Olgierd Górka - polski historyk, publicysta, działacz polityczny i dyplomata.

W okresie międzywojennym w granicach Polski, w województwie lwowskim, siedziba powiatu. W 1924 firma belgijska zbudowała pierwszy, większy zakład przemysłowy – nasycalnię podkładów kolejowych na Smalisze. Działający do dziś zakład należy do grona największych przedsiębiorstw chemicznej obróbki drewna na ...Ukrainie. W mieście działała Centralna Szkoła Straży Granicznej. Jak podaje Skorowidz Miejscowości RP, w 1921 roku miasto liczyło ok. 9 tys. mieszkańców (Polacy ok. 42%, Żydzi ok. 42%, Ukraińcy ok. 14%). W 1938 roku miasto liczyło 12 tys. mieszkańców, z czego około 56% stanowili Żydzi.

14 września 1939 miasto zajęły wojska niemieckie, pod koniec września w wyniku wcześniejszych ustaleń (Pakt Ribbentrop-Mołotow) znalazło się pod okupacją sowiecką. Wraz z całą Polską południowo-wschodnią jednostronnie włączone do Ukraińskiej SRR. W latach 1941-1944 pod okupacją niemiecką, w mieście istniało getto i wymordowana została żydowska ludność miasta. W mieście działał również obóz dla sowieckich jeńców, w którym zginęło około 24 tys. ludzi. Istniał również obóz karny dla francuskich i belgijskich uczestników ruchu oporu oraz jeńców wojskowych. Z więzionych około 25 tys. osób ocalało 6 tys. Pozostali przy życiu więźniowie utworzyli działające we Francji stowarzyszenie Ceux de Rawa Ruska – Union Nationale des Deportes.

Zdobyta 20 lipca 1944 przez wojska radzieckie 1 Frontu Ukraińskiego.

Układy rozbiorowe Polski z 1945 (Jałta, Poczdam) przyznały siedem województw wschodniej Polski, w tym Roztocze Południowe Związkowi Radzieckiemu. Nastąpiło przymusowe wysiedlenie znacznej części, pozostałej jeszcze w mieście, ludności polskiej.

Od 1991 wchodzi w skład niepodległej Ukrainy. W roku 1991 nastąpiło otwarcie drogowego przejścia granicznego Hrebenne-Rawa Ruska, zaś w 1996 – kolejowego przejścia granicznego. 8 lutego 1997 roku w Lubaczowie podpisano umowę o współpracy pomiędzy Lubaczowem a Rawą Ruską. Przedmiotem umowy jest współpraca w dziedzinie kultury, oświaty i sportu, ochrony środowiska, zdrowia i innych dziedzin. Przewidziano zacieśnienie związków pomiędzy organizacjami społecznymi i młodzieżowymi, a także współpracę gospodarczą. Rada Miejska Rawy ruskiej nadała honorowe obywatelstwo miasta Rawa Ruska Stepanowi Banderze, jednemu z największych zbrodniarzy XX wieku.. Utworzona przez Stepana Banderę frakcja OUN-B ponosi odpowiedzialność za zorganizowane ludobójstwo polskiej ludności cywilnej na Wołyniu i Małopolsce Wschodniej.

Zabytki

• Kościół parafialny pw. św. Józefa Oblubieńca zbudowany w latach 1700-1776, z fundacji kasztelana bełskiego Andrzeja Rzeczyckiego konsekrowany w 1841, po II wojnie światowej zamieniony na magazyn, przejęty przez franciszkanów, wyremontowany i ponownie poświęcony w 2000 roku). Jest to jednonawowa budowla barokowa ze skromną fasadą. Wewnątrz nie zachowało się oryginalne wyposażenie, współczesny ołtarz główny pochodzi z niszczejącego kościoła oo. Reformatów.
• Klasztor oo. reformatów pw. św. Michała Archanioła, założony w 1725, w miejsce wcześniejszego drewnianego obiektu, zlokalizowany za miastem na wzniesieniu przy szosie zamojskiej, należał do najcenniejszych zabytków miasta. Fundatorami klasztoru byli starosta bełski Grzegorz Rzeczycki i Józef Głogowski. Kościół i klasztor zbudowane zostały w 1737 roku wg projektu Pawła Fontany, jako jednonawowa budowla z fasadą zdobioną malowidłami. Z klasztorem związany był w latach 1907-1908 i 1930-1933 o. Narcyz Turchan, błogosławiony w 1999 roku. Zarówno kościół jak i budynki klasztorne zostały zamienione po wojnie na magazyn kołchozu, przez co popadają w ruinę.
• Cerkiew unicka pw. św. Jerzego zbudowana w 1846 roku w stylu barokowoklasycystycznym.

Budynek Towarzystwa "Sokół

Pozostałe obiekty po­cho­dzą głów­nie z XIX wie­ku, są to:

• klasztor ss. Do­mi­ni­ka­nek (obec­nie szko­ła),
• wieża nowego ratusza,
• budynek Towarzystwa "Sokół" i inne.

Nie zachowały się ratusz, za­bu­do­wa rynku i bożnica.

Przez Rawę Ruską przebiega droga E372 Warszawa–Lwów, miasto leży 5 km na wschód od przejścia granicznego Hrebenne-Rawa Ruska.

Pobliskie miejscowości

• Cieszanów
• Uhnów
• Żółkiew
• Niemirów
• Potylicz