Marian Spychalski

Marian Spychalski, ps. Marek, Orka (ur. 6 grudnia 1906 w Łodzi, zm. 7 czerwca 1980 w Warszawie) – z wykształcenia inżynier architekt, działacz partyjny i państwowy w okresie PRL, w latach 1943–1952 poseł do Krajowej Rady Narodowej i poseł na Sejm Ustawodawczy (w październiku 1951 pozbawiony immunitetu), w latach 1957–1972 poseł na Sejm PRL II, III, IV i V kadencji, członek Komitetu Centralnego i Biura Politycznego KC PZPR, przewodniczący Rady Głównej SFOS, prezydent Warszawy (1944–1945), Członek Honorowy PTTK (od 15 maja 1965), przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu (1968–1971) i przewodniczący Rady Państwa PRL (1968–1970), szef Sztabu Głównego Gwardii Ludowej (1942), szef Sztabu Głównego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego (1944), szef Głównego Zarządu Politycznego WP (1956), minister obrony narodowej PRL (1957–1968), Marszałek Polski (od 7 października 1963).

W 1931 ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, uzyskując dyplom inżyniera architekta. W tym roku wstąpił też do Komunistycznej Partii Polski.

Podczas wojny w konspiracji. Od 1942 w Polskiej Partii Robotniczej, współtwórca i szef Sztabu Głównego Gwardii Ludowej, w 1944 szef sztabu informacyjnego Sztabu Głównego Armii Ludowej. We wrześniu 1943 był autorem akcji ujawnienia Gestapo listy działaczy Polskiego Państwa Podziemnego, Delegatury Rządu na Kraj i żołnierzy Armii Krajowej

W 1944 był członkiem delegacji Krajowej Rady Narodowej w ZSRR, następnie od lipca do września 1944 szef Sztabu Głównego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. W latach 1944–1945 prezydent i przewodniczący Rady Narodowej Warszawy.

Jednocześnie należał do najwyższych władz PPR – w latach 1944–1948 był członkiem Komitetu Centralnego i w latach 1945–1948 członkiem Biura Politycznego KC. W 1945 dwukrotnie otrzymał stopień generalski – generała brygady w lutym, generała dywizji w czerwcu. Od 1948 w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wszedł w skład najwyższych władz partii, został członkiem Komitetu Centralnego i Biura Politycznego KC.

W latach 1945–1949 był wiceministrem obrony narodowej i jednocześnie zastępcą naczelnego dowódcy Wojska Polskiego ds. polityczno-wychowawczych. Od 1949 ministrem – najpierw odbudowy (kwiecień – maj), następnie budownictwa (maj – listopad). W listopadzie 1949 został oskarżony o odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne i odsunięty od stanowisk państwowych i wykluczony z KC PZPR, pracował jeszcze jako architekt przy odbudowie Wrocławia.

Po zwolnieniu w marcu 1956 został zrehabilitowany i przywrócony do działalności państwowej, od października ponownie członek KC (do 1971) i Biura Politycznego KC (do 1970), od października do listopada 1956 wiceminister obrony narodowej i szef Głównego Zarządu Politycznego WP, od listopada minister obrony narodowej (do 1968). W lipcu 1957 został awansowany na generała broni. Od 1961 studiował w Akademii Sztabu Generalnego. W 1963 otrzymał stopień Marszałka Polski (był ostatnią osobą, której nadano ten stopień). W latach 1968–1970 przewodniczący Rady Państwa PRL, a w latach 1968–1971 przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.

Zmarł 7 czerwca 1980 w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. W pogrzebie uczestniczyli m.in. przewodniczący Rady Państwa PRL prof. Henryk Jabłoński, członkowie Biura Politycznego KC PZPR: Władysław Kruczek i Stanisław Kania, członkowie Rady Państwa (m.in. Henryk Szafrański i Stanisław Wroński), minister do spraw kombatantów gen. dyw. Mieczysław Grudzień. Mowę pogrzebową wygłosił minister obrony narodowej PRL gen. armii Wojciech Jaruzelski.

Od 15 maja 1965 był Członkiem Honorowym Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Jest honorowym obywatelem Malborka.[?!]