43
44
43
44
Surkonty

Surkonty - polska wieś w powiecie Grodzieńskim leżąca na skraju Puszczy Ruskiej, 20 km na północny zachód od Lidy, po 1945 roku siłą wcielona do ZSRR,obecnie pod administracją białoruską.

21 sierpnia 1944 roku rozegrała się w tym miejscu pierwsza po 1939 roku regularna bitwa pomiędzy oddziałami Armii Krajowej i Armii Czerwonej. W jej trakcie zginął m. in. ppłk Maciej Kalenkiewicz.

Poległych pochowano, wobec sprzeciwu miejscowego proboszcza (narodowości litewskiej), obawiającego się represji, nie na parafialnym cmentarzu, ale w pobliżu mogiły powstańców styczniowych. Ksiądz poświęcił jednak przeznaczone na pochówek miejsce oraz wziął udział w pogrzebie. Za ten gest również był wzywany na przesłuchania. Prowizoryczna mogiła żołnierzy zachowała się dzięki uporowi miejscowej ludności, która nie dopuściła do jej zaorania na potrzeby kołchozu. Dopiero u schyłku istnienia ZSRR nadszedł klimat na godne upamiętnienie poległych Polaków. Wybudowano cmentarz, odsłonięty 8 września 1991 roku. Na pamiątkowym krzyżu umieszczono napis po polsku, ale władze białoruskie nie zgodziły się na dopisanie, przeciw komu walczyli polegli.

Cmentarz w Surkontach
Obecny widok cmentarza żołnierzy Armii Krajowej w Surkontach. Przez pół wieku pole bitwy i zbiorowa mogiła żołnierzy AK mjr. "Kotwicza" w Surkontach były kołchozowym pastwiskiem, pokrytym zeschłą skorupą krowiego łajna. Pod tą skorupą leżeli ONI.